زهرا زارعی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
زهرا زارعی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''امنیت زنان در فضای شهری؛''' فقدان خطر در محیط شهری برای جان، مال، [[خانواده]] و ارزش‌های [[زنان]]. | ||
زنان برای حضور و فعالیت در اجتماع نیاز ضروری به امنیت دارند. با توجه به تفاوت‌های جسمی و روحی زنان و [[مردان]]، توجه به [[جنسیت]] در طراحی فضای شهری حائز اهمیت می‌باشد. فضای شهری امن، با دارا بودن مؤلفه‌های مرتبط با جنسیت، بستر مناسبی را برای تأمین نیازها، احساس آرامش، رضایت و رشد استعدادهای فردی و اجتماعی زنان فراهم می‌کند. طبیعی است به دنبال آن، آرامش و پیشرفت خانواده و جامعه نیز محقق می‌گردد. | |||
نظارت، بی‌نظمی محیطی، تراکم شهری، تعلق مکانی، اختلاط کاربری اراضی، [[حجاب]]، پوشش گیاهی و | نظارت، بی‌نظمی محیطی، تراکم شهری، تعلق مکانی، اختلاط کاربری اراضی، [[حجاب]]، پوشش گیاهی و تفکیک جنسیتی فضاهای شهری از مهم‌ترین عوامل محیطی مؤثر در امنیت شهری زنان هستند. | ||
==امنیت و فضای شهری == | ==امنیت و فضای شهری == | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
فضای شهری دو بعد اجتماعی و فیزیکی دارد و مکانی برای زندگی جمعی و تعاملات اجتماعی شهروندان است. از این رو، می‌تواند بستر مناسبی برای هویت بخشی و توسعه‌ی فردی و اجتماعی باشد. <ref>(لطفی، صدیقه، بردی آنامراد نژاد، رحیم، ساسانی‌پور، محمد، بررسی احساس امنیت در فضاهای عمومی (مطالعه موردی شهر شیراز)، ۱۳۹۳ ش، ص ۴۵)</ref> | فضای شهری دو بعد اجتماعی و فیزیکی دارد و مکانی برای زندگی جمعی و تعاملات اجتماعی شهروندان است. از این رو، می‌تواند بستر مناسبی برای هویت بخشی و توسعه‌ی فردی و اجتماعی باشد. <ref>(لطفی، صدیقه، بردی آنامراد نژاد، رحیم، ساسانی‌پور، محمد، بررسی احساس امنیت در فضاهای عمومی (مطالعه موردی شهر شیراز)، ۱۳۹۳ ش، ص ۴۵)</ref> | ||
==رابطه‌ی | ==رابطه‌ی جنسیت و امنیت شهری== | ||
امنیت در محیط‌های شهری با | امنیت در محیط‌های شهری با جنسیت شهروندان ارتباط معناداری دارد. زنان به دلیل تفاوت‌های فیزیولوژیک نسبت به مردان، احساس ناامنی بیشتری را تجربه می‌کنند. مؤلفه‌های مکانی-کالبدی فضاهای شهری از عواملی است که در احساس [[امنیت زنان]] تأثیر بسزایی دارد. برنامه‌ریزی و طراحی شهری عموماً بدون در نظر گرفتن جنسیت شهروندان و بر مبنای نیاز مردان انجام می‌شود. <ref>(صالحی، زهرا و حسینی، هادی، بررسی عوامل محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در شهر سبزوار، ۱۴۰۰ ش، ص۲۰۹)</ref> | ||
ضعف در طراحی فضاهای شهری باعث شده است | ضعف در طراحی فضاهای شهری باعث شده است زنان در بهره‌مندی از فضاهای عمومی شهری و مشارکت‌های اجتماعی دچار محدودیت شوند. ایجاد فضای امن برای حضور شهروندان زن در بخش‌های مختلف جامعه، احساس امنیت و آرامش برای کودکان و مردان را نیز به دنبال خواهد داشت. هم‌چنین مشارکت اجتماعی زنان به عنوان نیمی از سرمایه‌ی انسانی در رشد و توسعه‌ی جامعه تأثیر قابل توجهی خواهد داشت. <ref>(پور‌احمد، احمد، آروین، محمود، رحیم‌پور، نگار، ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مطالعه موردی، منطقه یک شهر اهواز)، ۱۳۹۶ ش، ص ۵۶)</ref> | ||
==عوامل مؤثر در احساس | ==عوامل مؤثر در احساس امنیت زنان در فضای شهری== | ||
'''نظارت؛''' نظارت عمومی و نظارت نهادهای امنیتی مؤثرترین عامل در برقراری | '''نظارت؛''' نظارت عمومی و نظارت نهادهای امنیتی مؤثرترین عامل در برقراری امنیت زنان است. نظارت عمومی یا اجتماعی ناشی از روحیه‌ی جمعی افراد است. مراقبت و کنترل جمعی که مردم یک محله نسبت به یکدیگر دارند فضای امن‌تری را برای آن‌ها فراهم می‌کند. <ref>(پور‌احمد، احمد، آروین، محمود، رحیم پور، نگار، ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مطالعه موردی، منطقه یک شهر اهواز)، ۱۳۹۶ ش، ص ۵۶؛ صادقی، علی و پور‌غلامی سروندانی، محمدرضا، تحلیلی بر عناصر محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر‌ری)، ۱۳۹۹ ش، ص ۴۴۰)</ref> | ||
هم‌چنین در مکان‌هایی مثل پارکینگ‌ها، پل‌های عابر پیاده، زیر گذرها و ... که دید کمتری دارند، استفاده از دوربین‌های مدار بسته امنیت فضا را افزایش می‌دهد و شهروندان با آسودگی خاطر بیشتری در این فضاها حضور می‌یابند. <ref>(پور‌احمد، احمد، آروین، محمود، رحیم‌پور، نگار، ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مطالعه موردی، منطقه یک شهر اهواز)، ۱۳۹۶ ش، ص ۵۶)</ref> | هم‌چنین در مکان‌هایی مثل پارکینگ‌ها، پل‌های عابر پیاده، زیر گذرها و ... که دید کمتری دارند، استفاده از دوربین‌های مدار بسته امنیت فضا را افزایش می‌دهد و شهروندان با آسودگی خاطر بیشتری در این فضاها حضور می‌یابند. <ref>(پور‌احمد، احمد، آروین، محمود، رحیم‌پور، نگار، ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مطالعه موردی، منطقه یک شهر اهواز)، ۱۳۹۶ ش، ص ۵۶)</ref> | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
حضور پلیس و نهادهای امنیتی در مکان‌های مختلف شهر، امنیت و نیز حس رضایت شهروندان به ویژه [[زنان]] را به میزان بسیار زیادی افزایش می‌دهد به طوری که مهم‌ترین عامل مؤثر بر احساس امنیت، حضور پلیس است. <ref>(پور‌احمد، احمد، آروین، محمود، رحیم پور، نگار، ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مطالعه موردی، منطقه یک شهر اهواز)، ۱۳۹۶ ش، ص ۵۶؛ صادقی، علی و پور‌غلامی سروندانی، محمدرضا، تحلیلی بر عناصر محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر‌ری)، ۱۳۹۹ ش، ص ۴۴۰)</ref> | حضور پلیس و نهادهای امنیتی در مکان‌های مختلف شهر، امنیت و نیز حس رضایت شهروندان به ویژه [[زنان]] را به میزان بسیار زیادی افزایش می‌دهد به طوری که مهم‌ترین عامل مؤثر بر احساس امنیت، حضور پلیس است. <ref>(پور‌احمد، احمد، آروین، محمود، رحیم پور، نگار، ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مطالعه موردی، منطقه یک شهر اهواز)، ۱۳۹۶ ش، ص ۵۶؛ صادقی، علی و پور‌غلامی سروندانی، محمدرضا، تحلیلی بر عناصر محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر‌ری)، ۱۳۹۹ ش، ص ۴۴۰)</ref> | ||
'''بی‌نظمی محیطی؛''' وجود بافت‌های فرسوده، ساختمان‌های نیمه کاره، کوچه‌های تنگ و تاریک و مکان‌های خلوت، آلودگی‌های صوتی، کثیفی شهر (وجود زباله ها و حیوانات موذی، دیوار نویسی و ...)، وجود بزهکاران و افراد بی خانمان و مزاحمت‌های خیابانی، زمینه‌ی وقوع جرم را افزایش می‌دهد و به میزان زیادی احساس | '''بی‌نظمی محیطی؛''' وجود بافت‌های فرسوده، ساختمان‌های نیمه کاره، کوچه‌های تنگ و تاریک و مکان‌های خلوت، آلودگی‌های صوتی، کثیفی شهر (وجود زباله ها و حیوانات موذی، دیوار نویسی و ...)، وجود بزهکاران و افراد بی خانمان و مزاحمت‌های خیابانی، زمینه‌ی وقوع جرم را افزایش می‌دهد و به میزان زیادی احساس امنیت زنان را دچار مخاطره می‌کند. <ref>(صالحی، زهرا و حسینی، هادی، بررسی عوامل محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در شهر سبزوار، ۱۴۰۰ ش، ص ۲۱۱)</ref> | ||
'''تراکم شهری؛''' تراکم جمعیتی بالا در مناطقی از شهر و شلوغی‌های بیش از حد و حضور مسافران غریبه در شهرهای مهاجر پذیر زمینه را برای قانون شکنی و انجام جرم فراهم می‌کند. چنانچه، جمعیت با فضای شهری و منابع و امکانات شهری تناسب نداشته باشد، شهروندان در تأمین نیازهای خود دچار مشکل می‌شوند و از نظر روانی محیط برای آن‌ها آرامش لازم را نخواهد داشت. در نتیجه احساس امنیت پایینی خواهند داشت. <ref>(صالحی، زهرا و حسینی، هادی، بررسی عوامل محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در شهر سبزوار، ۱۴۰۰ ش، ص ۲۱۱)</ref> | '''تراکم شهری؛''' تراکم جمعیتی بالا در مناطقی از شهر و شلوغی‌های بیش از حد و حضور مسافران غریبه در شهرهای مهاجر پذیر زمینه را برای قانون شکنی و انجام جرم فراهم می‌کند. چنانچه، جمعیت با فضای شهری و منابع و امکانات شهری تناسب نداشته باشد، شهروندان در تأمین نیازهای خود دچار مشکل می‌شوند و از نظر روانی محیط برای آن‌ها آرامش لازم را نخواهد داشت. در نتیجه احساس امنیت پایینی خواهند داشت. <ref>(صالحی، زهرا و حسینی، هادی، بررسی عوامل محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در شهر سبزوار، ۱۴۰۰ ش، ص ۲۱۱)</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
'''تعلق مکانی؛''' افراد با گذشت زمان نسبت به محل سکونت و فعالیت خود، احساس تعلق می‌کنند و پیوندهای عمیق رفتاری، احساسی و شناختی با مکان زندگی و شهروندان آن‌جا برقرار می‌کنند. در نتیجه احساس رضایت و آرامش بیشتری دارند و نیازهای خود را از طریق آن مکان و افراد تأمین می‌کنند. پس احساس امنیت بالاتری خواهند داشت. <ref>(صالحی، زهرا و حسینی، هادی، بررسی عوامل محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در شهر سبزوار، ۱۴۰۰ ش، ص۲۱۱؛ صادقی، علی و پور‌غلامی سروندانی، محمدرضا، تحلیلی بر عناصر محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر‌ری)، ۱۳۹۹ ش، ص ۴۴۰)</ref> | '''تعلق مکانی؛''' افراد با گذشت زمان نسبت به محل سکونت و فعالیت خود، احساس تعلق می‌کنند و پیوندهای عمیق رفتاری، احساسی و شناختی با مکان زندگی و شهروندان آن‌جا برقرار می‌کنند. در نتیجه احساس رضایت و آرامش بیشتری دارند و نیازهای خود را از طریق آن مکان و افراد تأمین می‌کنند. پس احساس امنیت بالاتری خواهند داشت. <ref>(صالحی، زهرا و حسینی، هادی، بررسی عوامل محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در شهر سبزوار، ۱۴۰۰ ش، ص۲۱۱؛ صادقی، علی و پور‌غلامی سروندانی، محمدرضا، تحلیلی بر عناصر محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر‌ری)، ۱۳۹۹ ش، ص ۴۴۰)</ref> | ||
'''اختلاط کاربری اراضی؛''' امروزه اختلاط کاربری اراضی از رویکردهای مهم در توسعه‌ی پایدار شهری محسوب می‌شود. به این معنا که مکان‌هایی با کاربری‌های سازگار و مکمل در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. <ref>(صالحی، زهرا و حسینی، هادی، بررسی عوامل محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در شهر سبزوار، ۱۴۰۰ ش، ص ۲۱۱)</ref> تنوع کاربری در یک محله باعث دسترسی راحت به امکانات مختلف، صرفه‌جویی در زمان و کاهش مشکلات حمل و نقل [[زنان]] به ویژه | '''اختلاط کاربری اراضی؛''' امروزه اختلاط کاربری اراضی از رویکردهای مهم در توسعه‌ی پایدار شهری محسوب می‌شود. به این معنا که مکان‌هایی با کاربری‌های سازگار و مکمل در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. <ref>(صالحی، زهرا و حسینی، هادی، بررسی عوامل محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در شهر سبزوار، ۱۴۰۰ ش، ص ۲۱۱)</ref> تنوع کاربری در یک محله باعث دسترسی راحت به امکانات مختلف، صرفه‌جویی در زمان و کاهش مشکلات حمل و نقل [[زنان]] به ویژه زنان صاحب فرزند می‌شود. هم‌چنین وجود کاربری‌های مختلف در کنار هم، با افزایش پویایی و تحرک فضا، شرایط امن‌تری را برای زنان فراهم می‌کند. <ref>(صادقی، علی و پور‌غلامی سروندانی، محمدرضا، تحلیلی بر عناصر محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر‌ری)، ۱۳۹۹ ش، ص ۴۳۹)</ref> | ||
''' | '''حجاب؛''' پوشش مناسب زنان در اجتماع، زمینه‌ی فساد فردی و اجتماعی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد و نیز باعث تحکیم روابط درون خانواده می‌گردد. بنابراین، رعایت حدود شرعی حجاب در احساس امنیت زنان و نیز خانواده‌ها تأثیر بسزایی دارد. <ref>(پور‌احمد، احمد، آروین، محمود، رحیم‌پور، نگار، ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مطالعه موردی، منطقه یک شهر اهواز)، ۱۳۹۶ ش، ص۵۷)</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
==تفکیک جنسیتی فضاهای شهری== | ==تفکیک جنسیتی فضاهای شهری== | ||
قرار دادن فضاهایی مخصوص برای | قرار دادن فضاهایی مخصوص برای زنان در مکان‌های عمومی و غیر عمومی قدمت تاریخی دارد. بخش اندرونی خانه‌های قدیمی و شبستان‌های ویژه‌ی زنان در مساجد، نمونه‌هایی از این جداسازی هستند. در سال‌های اخیر مسئله‌ی تفکیک جنسیتی اماکن عمومی مورد توجه معماران و برنامه‌ریزان شهری در کشورهای پیشرفته قرار گرفته است. اختصاص اتوبوس‌ها، متروها، پارک‌ها، کافی‌شاپ‌ها و فروشگاه‌های ویژه‌ی بانوان از جمله اقدامات انجام شده در این زمینه بوده است. <ref>(محبوبی شریعت پناهی، نسیم‌السادات و جنگ زرگری، مریم، جداسازی جنسیتی فضاهای شهری و کیفیت زندگی زنان، ۱۳۹۷ ش، ص ۱۰۸)</ref> | ||
ایجاد فضاهای امن شهری برای | ایجاد فضاهای امن شهری برای بانوان به ویژه در کشورهای اسلامی (به دلیل پوشش دینی زنان مسلمان)، حس آرامش و آسایش [[زنان]] را تا حد زیادی تأمین می‌کند و مشارکت اجتماعی آنان را افزایش می‌دهد. پیامدهای مثبت تفکیک جنسیتی تا زمانی است که زنان حق انتخاب بین فضاهای عمومی و فضاهای جداسازی شده را داشته باشند و این فضاها صرفاً برای رفع نیازهای زنان ایجاد شده باشند نه برای جدا کردن آنان از اجتماع. چنانچه، تفکیک فضاهای شهری، با هدف جداسازی جنسیتی مردان و زنان انجام بگیرد، به مرور موجب انزوا و انفعال زنان و حاکمیت بیشتر مردان در جامعه خواهد شد. از طرفی، زیاده روی در تفکیک جنسیتی فضای شهری ممکن است تبعیض جنسیتی به نفع زنان را به وجود آورد که خود پیامدهای منفی به دنبال دارد. <ref>(محبوبی شریعت پناهی، نسیم‌السادات و جنگ زرگری، مریم، جداسازی جنسیتی فضاهای شهری و کیفیت زندگی زنان، ۱۳۹۷ ش، ص ۱۰۹)</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
