فخرعظمی ارغون
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| زاده | سال 1277 (ش)،ایران |
| درگذشت | 1345، واشنگتن دی سی |
| محل سکونت | ایران |
| فرزندان | سیمین بهبهانی،عادل‌نژاد، عادلفر، ترانه |
| همسر | عباس خلیلی( جداشده)، عادل خلعتبری |
| خدمات | |
| دین | اسلام |
| شغل | آموزگار |
| حرفه | روزنامه‌نگار، شاعر |
فخرعظمی ارغون (فخر عادل خلعتبری) (۱۲۷۷ – ۱۳۴۵) روزنامه‌نگار و از شاعران ایرانی و مادر سیمین بهبهانی است.فخری زنی روشنفکر و متجدد و همزمان، به مذهب و برخی از سنت‌ها پایبند بود و «از مذهب آنچه را با عقل و منطق مطابق بود، قبول داشت و باقی را زاییده تفسیرهای نادرست و دخالت‌های جاهلانه می‌دانست.». در انجمن نسوان وطن خواه عضویت داشت (۱۳۰۴- ۱۳۰۸)واز سال ۱۳۱۱ سردبیر روزنامه آینده ایران بود.در سال ۱۳۱۴ مجله بانوان را منتشر کرد. او همچنین در زمان رضاشاه عضو فعال کانون بانوان و از شهریور ۱۳۲۰ از اعضای حزب دموکرات ایران بود.
زندگی‌نامه
خانم فخرعظمی در سال 1277 ش در تهران به دنیا آمد. پدرش «مرتضی قلی‌خان ارغون»، از افسران بلند پایه قاجاریه بود و مادر، «قمرخانم عظمت‌السلطنه»، دختر «میرزا محمدخان امیرتومان»، فرزند «فتحعلی خان امین الملک» (ایشیک آغاسی باشی دربار فتحعلی شاه قاجار و بیگلربیگی آذربایجان)، فرزند «امیرهدایت الله خان فومنی» حکمران نام دار و مقتدر گیلان در دوره زندیه و قاجاریه بود. قمر خانم مانند همسرش مرتضی قلی‌خان معتقد بود دخترش هم همراه دو برادر باید سواد داشته باشد. آنها برای فخرعظمی و دو پسر خود معلم‌های سرخانه ایرانی و فرانسوی گرفته بودند و بچه ها هم زمان آموختن دیوان‌ها و متون کهن ایرانی، زبان عربی و فقه، اصول زبان فرانسه و علوم جدید را هم آموختند. با افتتاح بخش دخترانه مدرسه «ژاندارک»، فخرعظمی از معدود دخترانی بود که به این مدرسه رفت و گواهی نامه پایان تحصیل خود را دریافت کرد. بعد از آن به مدرسه امریکایی «پرسبیتری» که توسط خانم «دولیتیل» تاسیس شد، رفت و در آن مدرسه موسیقی را آموخت. معلم او زنی کلیمی به اسم خانم «جان مشاق» بود که دستگاه‌های موسیقی ایرانی را به فخر عظمی یاد داد. فخرعظمی ۱۷ ساله بود که جنگ جهانی اول آغاز شد و کشورهای درگیر در جنگ، بی‌طرفی ایران را نقض و کشور را به دو قسمت تقسیم کردند. شاه جوان ایران هم توان ایستادن در مقابل این دشمنان را نداشت و خاک وطن در اشغال بیگانه درآمد. این موضوع برای خانم فخرعظمی بسیار تلخ بود و بسیاری از اشعار او تحت تأثیر این دوران است. او غزلی با مطلع «ملک را از خون خائن لاله‌گون باید نمود/ جاری از هر سوی کشور جوی خون باید نمود» سرود و آن را به دفتر روزنامه «اقدام» فرستاد. «عباس خلیلی»، مدیر روزنامه اقدام با خواندن این غزل انقلابی از شاعرش خواست تا به دفتر روزنامه برود. این دیدار نه تنها به همکاری فخرعظمی با روزنامه منجر که در سال 1303 به ازدواج این دو منتهی شد. حاصل این ازدواج، دختری به نام «سیمین» بود. ازدواجش با خلیلی در سال 1310 به پایان رسید. او بعد از متارکه به روزنامه آینده ایران رفت و در آنجا مشغول به کار شد.حضور او در این روزنامه به ازدواجش با عادل خلعتبری مدیر روزنامه منتهی شد.خانم ارغون نام خود را به خواسته همسرش به «فخر عادل» تغییر داد.[۱] حاصل این ازدواج، سه فرزند به نام‌های «عادل‌نژاد»، «عادل دخت»(ترانه سهراب) و «عادلفر» بود. فخرعظمی ارغون در سال 1337 بازنشسته شد و برای سرپرستی فرزندانش به امریکا رفت. هشت سال بعد از بازنشستگی، در سال 45 درگذشت و بنا به وصیتش، در «ابن‌بابویه» دفن شد.[۲]
منصب و مشاغل
عضو کانون بانوان
با تعطیلی انجمن نسوان وطنخواه، فخری همکاری خود را با کانون بانوان در کنار زنان روشنفکر، تجددطلب و تحصیل کرده در غرب چون صدیقه دولت آبادی، هاجر تربیت، فخرآفاق پارسا، فاطمه سیاح، مهکامه محصص، بدرالملوک تکین (بامداد)آغاز کرد و سال‌ها به فعالیت در این انجمن ادامه داد.[۳] فخرعظمی ارغون یکی از کسانی بود که سخنرانی‌های زیادی درباره حقوق زنان و آگاه کردن آنها برای گرفتن حق تحصیل و حق رای کرد.[۴]
آموزگار
در زمانی که استخدام زنان در پست‌های اداری معمول نبود و هیچ زنی به فکر اشتغال در ادارات و پست‌های اداری و دولتی نبود، فخرعظمی ارغون نخستین زن شاغل بود که در سال ۱۳۱۶ شمسی با سمت معاونت تعلیمات نسوان در وزارت فرهنگ و معارف وقت استخدام شد و در مدت یک سال فعالیت خود، تعدادی از زنان را برای همکاری در این حوزه انتخاب کرد. البته او به علت علاقه‌ای که به تدریس داشت از این کار دولتی استعفا داد و دوباره به شغل معلمی روی آورد و به مدت سه سال در دبیرستان پسرانه پهلوی زبان عربی تدریس کرد.[۵] خانم خلعتبری با افتتاح مدرسه «ناموس» توسط «طوبی آزموده»،یکی از کسانی بود که به این مدرسه رفت و تدریس زبان فرانسه و ادبیات فارسی را به عهده گرفت. در همین دوران بود که سرودن غزل را نیز آغاز کردو در اشعارش به زنان تاکید می‌کرد که باید تحصیل کنند. فخرعظمی در تاسیس و افزوده شدن مدارس دخترانه به سبک غرب نیز نقشی چشم گیری داشت.و سال‌ها در دبیرستان‌های «ناموس»، «دارالمعلمات» و«نوباوگان» تهران درس داد. [۶]
گرایشات
عضو جمعیت نسوان وطنخواه(1304-1308)
فخری و گروهی از زنان روشنفکر، تجددطلب و تحصیل‌کرده غرب چون نورالهدی منگنه، محترم و ملوک اسکندری و فخرآفاق پارسا، در سال ۱۳۰۳، به منظور به دست آوردن حقوق برابر با مردان و همچنین امکان آموزش و پرورش دختران، هسته مرکزی «انجمن نسوان وطنخواه» را بنیان نهادند. «انجمن موفق شد شماری از زنان باسواد آن زمان را به عضویت دعوت کند. اعضا هریک مسئولیتی به عهده گرفتند.»[۷] اعضای این انجمن هرکجا عده‌ای از زنان و دختران حضور داشتند سخنرانی کرده و آنها را به تفکر در مورد وضع زنان در ایران و مقایسه آن با زنان اروپایی تشویق می کردند.
عضوحزب دموکرات ایران (از ۱۳۲۰ه.ش)
خانم ارغون بعد از شهریور 1320 به دنبال حمایت از حقوق زنان، به حزب دموکرات به رهبری قوام السلطنه پیوست و سرپرستی زنان این حزب را به عهده گرفت.[۸] و در کنار زنان فعال آن روزگار، برای کسب حقوق برابر مبارزه کرد. [۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ بانک اطلاعات رجال ، فخرعظمی ارغون، 5جولای 2013
- ↑ وبلاگ ایران وایر، زنان تاثیرگذار، فخر عظمی ارغون، 6دسامبر 2016
- ↑ سایت کار بانو، فخرعظمی ارغون (فخر عادل خلعتبری) – یکی از نخستین بانوان روزنامه نگار ایرانی و مادر سیمین بهبهانی
- ↑ وبلاگ ایران وایر، زنان تاثیرگذار، فخر عظمی ارغون، 6دسامبر 2016
- ↑ ویکی پدیا صفحه فخر عظمی ارغون
- ↑ وبلاگ ایران وایر، زنان تاثیرگذار، فخر عظمی ارغون، 6دسامبر 2016
- ↑ وبلاک ایران وایر، زنان تاثیرگذار، فخر عظمی ارغون، 6دسامبر 2016
- ↑ عصراسلام، زندگی نامه فخرعظمی مادر سیمین بهبهانی،99/05/28
- ↑ وبلاگ ایران وایر، زنان تاثیرگذار، فخر عظمی ارغون، 6دسامبر 2016
منابع
- وبلاگ ایران وایر، زنان تاثیرگذار، فخر عظمی ارغون، 6دسامبر 2016
- عصراسلام، زندگی نامه فخرعظمی مادر سیمین بهبهانی،99/05/28
- ویکی پدیا صفحه فخر عظمی ارغون
- سایت کار بانو، فخرعظمی ارغون (فخر عادل خلعتبری) – یکی از نخستین بانوان روزنامه نگار ایرانی و مادر سیمین بهبهانی
- بانک اطلاعات رجال ، فخرعظمی ارغون، 5جولای 2013