بدرالملوک تکین (بامداد)
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| زاده | 1277ه.ق؛ تهران |
| درگذشت | 1366 ه.ق |
| محل سکونت | تهران |
| فرزندان | 1(پروین بامداد) |
بدرالملوك بامداد؛ روزنامه‌نگار، عضو کانون بانوان و فعال حقوق زنان در عصر پهلوی
بدرالملوک بامداد در سال ۱۳۳۰ دبستانی به نام بامداد تأسیس کرد که جزء اولین مدارس مختلط در ایران بود. وی هدف تائسیس این مدرسه را پیاده‌کردن روش‌های نوین آموزش و پرورش و به کار بستن آموخته‌هايش در آمريكا می‌دانست.
زندگی‌نامه
پدرش بازرگان و مادرش شيفته ادبيات بود. بدرالملوک با کمک معلمان سرخانه زبان فارسی و فرانسوی را آموخت و در حالی که برای روزنامه‌های داخل و خارج از ایران مقاله می‌نوشت در سال ۱۲۹۶ به دارالمعلمات رفت و ۸ سال بعد، در سال ۱۳۰۴ به معاونت دارالمعلمات منصوب شد و در سال‌های بعد کتاب‌های متعددی برای مدارس نوشت. او در سال ۱۳۱۴ که دختران اجازه ورود به دانشگاه یافتند وارد دانشسرای عالی شد و خود ۱۱ سال بعد رئیس دانشسرای عالی دختران گشت. در پایان جنگ جهانی دوم برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و از دانشگاه کلمبیا فوق لیسانس آموزش و پرورش گرفت. [۱] وی سه بار ازدواج کرد و در سال ۱۳۰۴ دخترش پروین بامداد ( شاعر) به دنیا آمد اما یک سال بعد همسر بدرالملوک (که سومین همسر او بود) درگذشت و او خود پروین را به تنهایی بزرگ کرد.
دیدگاه
بدرالملوک بامداد که از اعضای فعال کانون بانوان بود. نسبت به حجاب مواضع تند و موافق کشف حجاب برای زنان بود. بدرالملوک بامداد ترِک چادر سیاه را که وی از آن به ترِک کفن سیاه تعبیر می‌کند، هدف اصلی کانون بانوان معرفی می‌کند. بامداد اضافه می‌کند که کانون برای اجرای هدف مذکور در ابتدا از اعضای خود شروع و سپس با ترتیب جلسات سخنرانی، زنان دیگر را به برداشتن چادر و حجاب تشویق می‌کرد. بدرالملوک پس از بازگشت از کلمبیا سازمان بانوان هوادار حقوق بشر را پی‌ریزی کرد. سازمان زنان طرفدار اعلامیه حقوق بشر سازمانی بود که از تغییر نام جمعیت زنان ایران به وجود آمد. جمعیت زنان در سال ۱۳۲۱ تأسیس شد.
بامداد پیشرف و ترقی زنان در دوران پهلوی را مرهون پشتیبانی رضاشاه از دستاوردهای زنان می‌داند و نقش مبارزات زنان در دوران مشروطه و تلاش آنان در مساله تعلیم زنان و حضور در اجتماع را نادیده گرفته و نسبت به استبداد و پیشینه‌ی رضا شاه چشم می‌پوشد و این چنین از اقدامات او دفاع می‌کند:
((ناگهان جنگ جهانی دوم اوضاع آرام کشور ما را مشوش کرد پشتیبان بزرگ نهضت آزادی و سعادتمندی زن ناچار به ترک میهن عزیز خود شد. [۲] پس از خروج رضاشاه از ایران روی آوردن و استقبال زنان به حجاب شدت گرفت .اما افرادی مانند خانم بامداد این میل و گرایش زنان به سمت حجاب و پوشش را نادیده گرفته و بازگشت زنان به حجاب، پس از دوران رضاشاه را به زور و اجبار عناصر مذهبی (که از آنان به عناصر ارتجاع نام می‌برد) نسبت می‌دهد. و چنین بیان می‌کند:
((عناصر ارتجاع کوشیذند تا قلم بطلان به موفقیت‌های این مدت بکشند و... توانستند زن‌ها را به سوی زندان چادر و روبند برانند... دستان پر قدرت رضاشاه کبیر نبود که آنها را سرکوبی کند و به جای خود بنشاند)).
بامداد حضور زنان در دانشسرای عالی در کنار مردان را دستاورد عظیم می‌داند و آن روز را این چنین به تصویر می‌کشد (( در یک روز مبارکی در کمال مسرت وزیر معارف در کانون بانوان به اطلاع همگی رساند که اعلحضرت اجازه فرمودند دختران در تمام دانشکده‌ها طبق مقررات نام‌نویسی کرده و در معیت پسرها مشغول به تحصیل شوند)). هرچند اولین گروه از دخترانی که به این دانشکده راه یافتند 12 نفر از زنان سرشناس طبقه مرفه، عیان و اشراف بودند.
بامداد دستور رضاشاه مبنی بر کشف حجاب در 17 دی ماه را فرمان بزرگ در جهت رهایی زنان و ورود به عرصه اجتماع می‌داند. وی به دست‌آوردن حق‌رأی را برای زنان تحولی شایسته و جبران کننده تمام عقب ماندگی‌های زن ایرانی می‌داند.
شیفتگی و نگاه به غرب در مقالات و کتاب‌های خانم بامداد به روشنی قابل درک است به عنوان مثال: (( حاجت بیان نیست که در آغوزش تربیت صحیح اروپایی افراد جامعه راه کامیابی و سعادت و تولید ثروت را آموخته چرخ تمدن بر مدار متین و منظمی سیر خود را ادامه خواهد داد.))[۳]
شاید بتوان گفت زندگی در غرب و تاثیرپذیری از محیط و دستاوردهای زنان در غرب موجب شد، تا زنانی همچون خانم بامداد، دولت آبادی، افخمی... پیشرفت و ترقی زن مسلمان ایرانی را در تبعیت و الگوگیری از زن غربی در رفتار، پوشش، مبارزه... بدانند و برای چیزی بجنگند که شاید در آن زمان برای زنان در تمامی طبقات جامعه اولویت محسوب نمی‌شد.
آثار
- از مهم‌ترین کتاب‌های او می‌توان به «زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید» اشاره کرد که در سال ۱۳۴۸ منتشر شد.
سایر آثار و کتاب‌هایی که بامداد در سال‌های مختلف تدوین و منتشر کرد عبارت است از:
- كتابهاى اخلاق براى دانشآموزان سال اول و دوم و سوم متوسطه ؛
- تدبیر منزل و دستور بچهدار مخصوص محصلان دبیرستانهاى نسوان و خانهداران جوان ؛
- خانهدارى براى دورههاى مختلف دبیرستانهاى دختران (منتشر شده در سال‌هاى متعدد)؛
- راهنماى طباخى بهترین خوراك‌هاى ایرانى و فرنگى (تهران، ۱۳۶۸ )؛
- روانشناسى یا معرفةالنفس راجع به تعلیم و تربیت مخصوص محصلان دوره دوم مدارس متوسطه؛
مسئوليت‌ها و مقام‌ها
- آموزگار
- موسس سازمان بانوان هوادار حقوق بشر
- صاحب امتیاز روزنامه زن امروز؛ که در خرداد 1323 با شعار «مسلك ما ایجاد انقلاب اجتماعی است» فعالیتش را آغاز كرد [۴]. این روزنامه خود را كاملاً آزاد و طرفدار حزب زنان ایران می‌دانست. مبارزه با تعصب و خرافه‌پرستی، مسئله حجاب، و لزوم آموزش زنان، از مباحث محوری زن امروز بود كه در حاشیه آن به مسائل سیاسی و درج گزارش‌های مجلس نیز می‌پرداخت. زن امروز ، كوتاهی در آموزش زنان را برنمی‌تافت و همه را مسئول می‌دانست.
- معاونت دارالمعلمات
- رئیس دانشسرای عالی دختران
- عضو فعال کانون بانوان
- مشاوره راهنمای خانواده رادیو
- موسس دبستان بامداد
پانویس
- ↑ «بدرالملوک، بامداد»، در ویکی پدیا
- ↑ بامداد، «زن ایرانی: از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید»، 1347ش
- ↑ بامداد، «دانشسرای مرکزی دختران -تعلیمات خانه داری در اروپا و آمریکا»، ص 2
- ↑ «همه مسئول هستید»، زن امروز ، سال 1، ش 2، ص 1، 23 خرداد، 1323ش
منابع
- بامداد، بدرالملوک، «زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید»، نشر: ابن سینا، 1347ش
- «بدرالملوک، بامداد»، در ویکی پدیا، بازدید 26 بهمن 1401ش
- «بدرالملوک بامداد»، در بانک اطلاعات رجال، بازدید 26 بهمن 1401ش