هاجر تربیت

هاجر تربیت

اطلاعات شخصی
زاده	1285ش ‏(67 سال)؛ ترکیه، استانبول
درگذشت	22دی 1352
محل سکونت	ایران
همسر	محمدعلی تربیت

هاجر تربیت ؛ نویسنده، سیاستمدار و از نمایندگان دوره بیست و یکم و بیست و دوم مجلس شورای ملی.

هاجر تربیت از حامیان کشف حجاب در دوره رضاه شاه بود به طوری که در سخنرانی 17دی ماه 1314 در دانشسرای دختران، حجاب را به عنوان جامه‌‌ی خفت و حقارت برای زنان ایران معرفی کرد. وی توجه خاصی به برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران داشته است. بیشترین صحبت وی در مجلس دربارۀ روز مادر و مقام مادر و سپس هفدۀ دی بود. خانم تربیت از ستایشگران رضا شاه و محمدرضا شاه بود.

زندگی‌نامه

هاجر تربیت سال ۱۲۸۴ خورشیدی در استانبول ترکیه در روزهای پر تب و تاب انقلاب مشروطه به دنیا آمد. پدر او، حسین‌قلی تربیت از کارمندان دولت و از اعضای محلی سفارت ایران در ترکیه زمان خود بود. بدین‌ ترتیب، هاجر تحصیلات دروس دوره متوسطه را در استانبول فرا گرفت.

وی به سه زبان عربی، فرانسه و انگلیسی آشنایی داشت و در سفارت ایران در عثمانی مشغول بکار شد. در همین زمان بود که با محمدعلی تربیت یکی از روشنفکران سرشناس و از آزادی خواهان مشروطیت آذربایجان آشنا شد. وی همسر اول خود را از دست داده بود و همین آشنایی منجر به ازدواج با هاجر در سال ۱۳۰۱ شد. او پس از ازدواج با محمدعلی تربیت به ایران آمد.

فعالیت‌های سیاسی- اجتماعی

• مدیر مدرسه دوشیزگان تبریز به مدت ده سال
• مدیر دانشسرای دختران ایران
• عضویت در کانون بانوان
• ریاست مدرسه نوربخش (مدرسه آمریکائی‌ها)
• عضو هیئت مدیره «بنگاه حمایت از مادران و نوزادان»
• تشکیل حزب توده به همراهی صفیه نمازی و فاطمه سیاح- او یکی از ۴ نفری بود که در نوشتن اساس‌نامه این حزب نقش داشت.-
• نائب رئیس انجمن معاونت عمومی زنان شهر تهران
• ریاست ادارۀ امور اجتماعی وزارت کشور و چهار دایرۀ فرهنگی، بهداشتی، تربیتی و خیریه (اجتماعی)
• نماینده مردم در دوره‌هاي بيست‌ويكم و بيست‌ودوم مجلس شورای ملی
• نمایندگی مجلس سنا

سفر به ترکیه

تشکیل کانون بانوان به دستور رضاه شاه به جهت برنامه‌ریزی برای برداشتن(کشف) حجاب از زنان و دختران ایرانی بود. بدرالملوک بامداد ترِک چادر سیاه را که وی از آن به ترِک کفن سیاه تعبیر می‌کند، هدف اصلی کانون بانوان معرفی می‌کند. برگزاری مراسم و تشریفات اجرای کشف حجاب در 17دی ماه 1314 در دانشسرای دختران به ریاست هاجر تربیت و حضور زنان عضو کانون بانوان و زنان معلم در آن مراسم و نیز سخنرانی هاجر تربیت در آن جلسه علیه حجاب و معرفی کردن حجاب به عنوان جامه‌ی خفت و حقارت برای زنان نشان می‌دهد که کانون بانوان و مدارس دخترانه از عوامل همسو با کشف حجاب در ایران دوره رضاخان بودند. چرا که این کانون وقتی در امر کشف حجاب با ناملایمات بسیار مواجه شد برای اینکه از تجربیات ترک‌ها در این خصوص استفاده کند خانم فاطمه سیاح را همراه با هاجر تربیت برای مدت 45 روز به ترکیه روانه نمودند.

خانم سیاح در پاسخ به این سوال که مقصود از مسافرت شما به ترکیه چه بود و به چه ترتیب انجام شد؟ می‌گوید: ((حزب زنان ایران درصدد برآمده بود که برای برقراری ارتباط مستقیم با زن‌های ترکیه و ایجاد مناسبات دوستی و تماس با آنها و همچنین برای مطالعه در اطراف پیشرفت زنان (مراد بی‌حجابی زنان است) موسسات فرهنگی و اجتماعی آنان در کشور دوست و همسایه یک هیئت نمایندگی به ترکیه بفرستد.....و «حزب زنان ایران» نیز دو نفر را به نمایندگی برای رفتن به آنکارا فرستادند.))

دولت ترکیه در مدت این 45 روز سعی کرده بود ضمن آنکه بهترین پذیرایی از اینان به عمل آورد آنها را با برنامه‌های فرهنگی خود در خصوص رفع حجاب آشنا سازد. خانم سیاح زنان ترک را به عنوان الگویی از زن مترقی و متمدن معرفی می‌کند و می‌گوید: ((زنان ترک از حیث فرهنگ و تمدن پیشرفت شایانی کرده اند... طرز فکر و تعلیم و تربیت آنها می‌توان گفت، کاملا غربی و اروپایی است و زنان ترک برای پیشرفت خود و در نتیجه، کشورشان بانوان روشنفکر غربی را در روش خود سرمشق قرار داده‌اند؛ ولی درباره صنایع ملی و احیای هنرهایی که به تاریخ آنها بستگی دارد از برنامه سیاسی دولت ترکیه پیروی می‌کنند. زنان ترک از سال 1925 به بعد موفق شدند تساوی حقوق اجتماعی و سیاسی کامل به دست بیاورند. در 1926 تساوی حقوق در ازدواج و طلاق و ارث... به آنها داده شد بنابراین از سال 1935 زنان ترک با مردان تساوی حقوق کامل یافتند.))

آثار

از هاجر تربیت آثار متعددی در قالب تألیف و ترجمه کتاب موجود است که در زیر به آنها اشاره می‌شود.

تألیف

• «زن در قرن بیستم» (1316). بی‌جا: چاپخانه ایران.

ترجمه

• جزیره گنج (1336).
• دختر مونتزوما (1338).
• دایره سفید.

منابع

• رمضان‌نرگسی، رضا، زنان در تاریخ سیاسی- اجتماعی مروری بر اندیشه و عملکرد زنان فعال سیاسی، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، تهران، 1395ش.
• «فهرست آثار «هاجر تربیت»»، موزه کودکی ایران، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
• نظری، منوچهر، زنان در عرصه قانون‌گذاری ایران (1285-1395ش)، تهران: کویر، 1395ش.
• «هاجر تربیت»، بانک اطلاعات رجال، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
• خشایار وزیری، فخری قویمی، کارنامه زنان مشهور ایران، تهران: وزارت آموزش و پرورش، 1352ش.