زن در مسیحیت

زن در مسیحیت؛ انگاره‌های شناختی آیین مسیحیت درباره زن.

در الهیات آیین مسیحی آمده است که آدم از طریق حوا اغوا شد و هر دو مرتکب نافرمانی خدا شدند و این امر موجب اخراج آنان از باغ عدن شد. مسیحیان اعتقاد دارند قداستی که در ابتدای آفرینش هر دو جنس زن و مرد داشتند به سبب گناه آدم و حوا از بین رفته و انسان برای همیشه ناپاک شد و از مقام فرزندی به یک عبد تبدیل شد.

در تعالیم کلیسا آمده است سلطه‌ای که شوهر بر زن دارد و نیز مقام فرودستی که زنان در مقایسه با مردان دارند مجازات گناهی است که حوا در ابتدای آفرینش، آدم را بدان فریفت و درجه دومی بودن زن، سمت و سویی تأدیبی برای او دارد.

نحوه آفرینش زن در مسیحیت

در ابتدای پیدایش مسیحیت، به علت باور به این‌که زنان عامل ورود گناه به این عالم بوده‌اند، تبعیض بسیاری بر ضد آنان وجود داشت و دارای جایگاه نازلی در جامعه بودند، اما حضرت عیسی در همان زمان با زنان سخن می‌گفت و درباره موضوعاتی با زنان گفتگو می‌کرد که در آن دوران کسی زنان را درباره چنان مطالبی مخاطب قرار نمی‌داد.

تصویر‌هایی که از زنان در متون مقدس مسیحی ارائه شده نشان می دهد که زن را موجودی سرکش، برانگیزاننده شهوت، حریص و راه ورود شیطان می داند که همواره مانند کودکان به مردان وابسته است.

زن جلال مرد است همان‌طور که مرد جلال خداوند است. در آیین مسیحیت جنس مذکر بر جنس مونث برتری دارد؛ به دلیل این‌که پیروان مسیحیت معتقدند که چون خدا در جسم مذکر تجسم یافته پس جنس مذکر ترجیح دارد.

آموزش زن در مسیحیت

دین مسیحیت بر اساس آموزه‌های کتاب مقدس برخورد مثبتی با تعلیم و تربیت جامعه زنان نداشته است به‌طوری که آمبروز، قدیس مسیحی و اسقف اعظم میلان بیان می‌کرد که زنان در کلیسا باید ساکت و مطیع باشند و تنها از طریق شوهرانشان می‌توانند آموزش ببینند و هرگز نباید بر مردان سلطه و برتری بیابند.

بدین ترتیب تا سال ۱۹۵۰م هیچ زنی در مدارس دینی مورد قبول واقع نمی‌گردید، تا این‌که بین سال‌های ۱۹۸۳-۱۹۶۸م اولین زنان در مدارس دینی پذیرفته شدند و به تدریج افزایش یافتند و امروزه کلیسا رویکرد مثبتی نسبت به علم آموزی زنان دارد.

پوشش زن در مسیحیت

آن‌چه در کتاب مقدس مسیحیان آمده حاکی از این است که چنان‌چه زنی نمی‌خواهد سر خویش را بپوشاند باید موهای خود را بچیند یا بتراشد و اگر نمی‌تواند این کار را انجام دهد پس باید سر خود را کامل بپوشاند؛ و نباید مرد سر خود را بپوشاند به دلیل این‌که مرد هم صورت و هم جلال خداوند است.

به باور آبای مسیحی، بر زن لازم است سرش را بپوشاند تا معلوم باشد که مطیع است. با نگاهی به این مطالب کتاب مقدس می‌توان فهمید که آن‌چه در آیین مسیحیت به عنوان فلسفه حجاب معرفی شده نشانه برای مطیع بودن زن و تابع مرد بودن است.

با این وجود، خود اصل حجاب در آیین مسیحیت مورد پذیرش واقع شده است. اما امروزه فقط زنان راهبه به پوشش کامل پایبند هستند و زنان دیگر فقط هنگام عبادت و حضور در کلیسا پوشش و حجاب سر را رعایت می‌کنند.

ترتولیان (پدر الهیات لاتین غربی) در متنی که تحت عنوان "درباره پوشش زن" است بر این نکته تاکید کرده که پوشش عفیفانه برای زنان لازم است و این پوشش عامل تمایز بین مسیحیان از مشرکان است.

نقش زن در خانواده مسیحی

در عهد جدید اطاعت زن از شوهر لازم و مرد رئیس خانواده است. روابط خانوادگی در مسیحیت از نظام سلسله مراتبی تبعیت می‌کند. اراده زن در طول اراده مرد است همانند اراده انسان که در طول اراده پروردگار عالم است مسیحیت، اصل اول را رهبانیت می‌داند و ازدواج را به‌جهت دفع افسد قبول می‌کند؛

با این وجود در متون مقدس بیان شده که بر زن مسیحی لازم است که ازدواج کند و فرزند به دنیا بیاورد و کدبانو گردد. او باید در ظاهر و پوشش خود با حیا و متفاوت از مردان باشد.

در مسیحیت، کار کردن در خانه و اداره امور منزل از وظیفه‌های اخلاقی زن محسوب می‌شود و یک زن خوب در خانه می‌نشیند و به فراهم کردن غذای افراد خانواده و رسیدگی به امور خانه اهتمام دارد.

چند همسری، طلاق و ازدواج مجدد در مسیحیت

در عهد جدید مطلبی که چند همسری را حرام کرده باشد وجود ندارد بلکه فقط برای خادمان کلیسا و اسقفان این موضوع ممنوع گشته است.در عهد عتیق نیز مخالفتی با چند همسری بیان نشده اما بعد از مدتی از سوی کلیسا این موضوع کاری غیر اخلاقی معرفی شد.

و تک همسری را قانونی کردند. کاتولیک‌ها معتقدند که تک همسری بیش‌ترین هم‌خوانی را با تصویری از وحدانیت خدا دارد. طلاق در انجیل، حرام شمرده شده است، مگر زمانی که زنی به مردش خیانت کرده باشد.

جدایی زن و مرد فقط با مرگ اتفاق می‌افتد و بیوه زنان نیز مجاز به ازدواج دوباره نیستند. در فرقه مسیحیت کاتولیک، ازدواج مجدد از نظر حکم در رتبه زنا قرار دارد و افرادی که ازدواج مجدد می‌کنند در مراسم عشای ربانی اجازه شرکت کردن را ندارند.

نقش اجتماعی زن در مسیحیت

آیین مسیحیت با دلایل معنوی، زندگی زنان را در حالت باکرگی مورد تشویق قرار داد. حسی که زنان در محبت ورزیدن به دیگران داشتند از راه خدمات اجتماعی که آنان به برادران و خواهران دینی خویش می‌دادند و نیازها رنج‌های آنان را برطرف می‌نمودند ارضا می‌شد و نقشی که این حس زنان در تربیت کردن فرزندان و همسر‌داری‌شان داشت به اندازه ادوار قبل قابل توجه نبود.

زنان باکره و مجرد دعوت می‌شدند تا فعالیت‌های اجتماعی همانند با نقش مادری مثل رسیدگی به بچه‌های یتیم را انجام دهند و خانواده معنوی مسیحی را که در اجتماع ایجاد شده بود یاری و تقویت نمایند که این موضوع در کاستن از جایگاه خانواده مسیحی و گرایش بیشتر به رهبانیت تاثیرگذار بوده است.

نقش اقتصادی و سیاسی زن در مسیحیت

دیدگاه رایج در مسیحیت حاکی از این است که جداسازی خانواده از اجتماع مانع حضور زن و مرد در حوزه‌های عمومی نمی‌شود. در زمان‌هایی از تاریخ، کلیسا بر اساس ویژگی‌های جنسیتی زنان کارهای داخل خانه و نگه‌داری از فرزندان را به زن و کارهای خارج از خانه را نیز به مردان واگذار کرده بود. اما این موضوع معنای محصور کردن زن در خانه را نمی‌داد.

با تاثیر از تغییرات اوضاع اجتماعی در جهان، رویکردهای مسیحیت نیز به سوی حمایت از نقش‌های اقتصادی و سیاسی زنان تمایل پیدا کرد؛ ولی باز هم آبای کلیسا ضمن حمایت از ترقی زنان در اجتماع آنان را به این نکته توجه می‌دادند که رها کردن تربیت و نگه داری فرزندان به بهانه ایفای نقش‌های اقتصادی و سیاسی زنان به سود زنان و خانواده و نقش مادری و همسری آنان نیست.

مناصب دینی زن در مسیحیت

مناصب کلیسایی در آیین‌های کاتولیک و ارتدوکس فقط به مردان اختصاص دارد و زنان فقط می‌توانند مسئول اجرایی و اداری باشند و یا به عنوان استاد الهیات به کار گمارده شوند.

امروزه زنان در بخش خادمان کلیسا نقش‌هایی دارند اما ممنوعیت آنان از این‌که به ایفای این نقش در آیین عشای ربانی بپردازند و نیز جلوگیری از گماردن زنان به عنوان مقامات کشیشی و پاپی و اسقفی هنوز وجود دارد.

کلیسا به آیاتی از کتاب مقدس استناد می‌کند که کشیش باید از بین مردان انتخاب شود؛ چون حواریون همه مرد بودند و نیز کشیش باید بیش‌ترین شباهت را به مسیح از لحاظ جسمی داشته باشد. علاوه بر این موارد یکی از دلایل منع زنان از دست‌یابی به چنین مناصبی را ورود گناه به جهان به وسیله زن و نیز خلق درجه دومی او می‌دانند.

در سال ۱۹۲۷م برخی پروتستانی‌ها به زنان اجازه یافتن مناصب کلیسایی را دادند. هر چند با وجود برداشتن این موانع امروزه صرفا ۱۰ تا ۱۲ درصد از کشیش‌ها را زنان تشکیل می‌دهند.

منابع

• جمعی از اساقفه مسیحی، تعالیم کلیسای کاتولیک، ترجمه احمدرضا مفتاح و دیگران، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، 1394ش.
• جو ویور، مری، درآمدی به مسیحیت، ترجمه حسن قنبری، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، 1381ش.
• رادفور رویتر، رزماری، زن در مسیحیت، ترجمه سید حسین عظیمی دخت شورکی، هفت آسمان، ش18 ، سال5، تابستان، 1382ش.
• دایره المعارف کتاب مقدس، مترجمین: آلیس علیایی؛ بهرام محمدیان، تهران، سرخدار، 1381ش.
• غلامی، علی و حاج‌اسماعیلی، سمیه، زن و خانواده در ادیان با رویکرد تطبیقی، قم، جامعة‌الزهرا، چاپ اول، 1399ش.
• کونگ، هانس، زن در مسیحیت، ترجمه طیبه مقدم و حمید بخشنده، قم، بوستان کتاب، 1389ش.
• Acquinas st, Thomas, Commentary on Saint Pauls Epishe to the Ephesians, Trans by, Matthew W. Lamb, Aquinas Scripture Series, v.
• Apostolic Letter: Mulieris Dignitatem: Dignity And Vocation of the Women,John Paul II.
• Catechism of the Catholic Church.
• Chery B. Anderson, Women, Ideology And Violence.
• Elizabeth Clark and Herbert Richardson, Women and Religion, 1977.
• New Catholic Encyclopedia, For The Catholic University Of America Press.
• The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul II Institute.
• Women>s History as Scientists: A Guide to the Debates, Leigh Ann Whaley.
• Woman at the Altra, the Ordination of Women in the Roman Catholic Churh, Lavinia Byrne Continuum.