سرکوب میل جنسی: تفاوت میان نسخه‌ها

میل در اصطلاح انسان­شناسی به‌­معنای کشش درونی و رغبتی است که منجر به حرکت انسان شده و به رفتار او جهت می­‌دهد.<ref> ‏مصباح یزدی، به سوی خودسازی، 1384ش، ص332. ‫ مصباح یزدی، پیش­نیازهای مدیریت اسلامی، 1388ش، ص85.</ref> میل جنسی به‌­معنی کشش و رغبت انسان به سمت مسائل جنسی و شهوانی است. حکما و فلاسفه از این میل با نام قوه شهویه یاد کرده­اند.<ref> ‏ نراقی، معراج السعاده، 1378ش، ص323. موسوی خمینی، شرح حدیث «جنود عقل و جهل»،  1379ش، ص279.</ref>

گروهی از پیروان ادیان و مذاهب مختلف ارضاء میل جنسی و حتی اشتیاق به آن را ذاتا پلید و آمیزش جنسی را رفتاری حیوانی و موجب سقوط انسان از جایگاه رفیع او دانسته‌اند. «برتراند راسل» می­‌گوید: از دیرباز هر کجا که آیین مسیحیت و دین بودا قدم گذاشته است تفکر سرکوب‌گرایانه نیز رواج یافته و نگرش منفی نسبت به میل جنسی ایجاد شده است. در برخی فرهنگ‌های دیگر مانند روم، یونان و ایران باستان نیز چنین نگرشی وجود داشته است.<ref>‏ مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، 1384ش، ج19، ص627-628.</ref> پلیدانگاری میل و آمیزش جنسی از جانب مسیحیت، برآمده از تفسیر ارباب کلیسا درباره مجرد زیستن حضرت عیسی بوده است که آن را نشان قباحت ذاتی آمیزش جنسی می‌دانستند و به همین دلیل، شرط نیل به مقامات عالیه روحانی را عدم آلودگی به زن در تمام ایام حیات دانسته و پیشوای مذهبی خویش (پاپ) را از میان این‌گونه افراد انتخاب می‌­کنند. شعار «با تبر بکارت درخت زناشویی را فرو‌ اندازید» از جمله عقاید آنان در مسیر رسیدن به مقام مقدس بود.<ref>‏مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، 1384ش، ج19، ص627-628.</ref> قرآن در آیه 27 سوره حدید به این رهبانیت مسیحی اشاره می­‌کند و این سبک دنیاگریزی را بدعت پیروان عیسی می‌داند. از منظر پولس که از بزرگ‌ترین شخصیت­‌های کلیسایی بوده است، اصل اولی و مطلوب، تجّرد و دوری از هرگونه آمیزش جنسی است، ولی اگر امر دایر بین ارتکاب گناه جنسی یا ازدواج باشد بهتر است انسان به ازدواج تن دهد تا دفع افسد به فاسد کند.<ref>‏ کتاب مقدس، انجیل، رساله اول پولس به قرنتیان.</ref>  

گروهی از‌اندیشمندان در برابر دیدگاه سرکوب‌گرایانه، هرگونه التذاذ جنسی را برای انسان جایز دانسته و ایجاد حد و مرز در ارضای غریزه جنسی را ظلم در حق انسان می‌­دانند. بعضی از آنها که نظریه «اخلاق نوین جنسی» را مطرح کرده‌­اند، هرگونه محدودیت برای میل جنسی را زمینه‌­ساز بروز آسیب­‌های روانی دانسته و معتقدند که میل جنسی باید بدون ایجاد محدودیت‌­های قانونی، اخلاقی و اجتماعی ارضاء شود. این گروه اخلاق نوین جنسی را بر سه اصل کلی مبتنی کرده­‌اند:  

«زیگموند فروید»<ref>Sigmund Freud.</ref> روان­­پزشک اتریشی منشا همه فعالیت­‌های روانی انسان را میل جنسی معرفی می­‌کند. او معتقد است انگیزش اساسی رفتار انسان، ماهیتی جنسی دارد. در نظریه وی شعاع غریزه جنسی چنان گسترده است که شامل بسیاری از فعالیت‌­های غیرجنسی مانند عشق مادری و محبت فرزندی نیز می­‌شود. او حتی فعالیت­‌های نوزاد برای تغذیه از پستان مادر را نیز رفتار ویژه جنسی تلقی می­‌کند.<ref> ‏ مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، 1384ش، ج19، ص635.</ref><ref> ‫مصباح یزدی، رستگاران، 1388ش، ص78.</ref> از این­‌رو فروید هیچ‌­گونه تحدید و کنترل را در مورد غریزه جنسی نمی­‌پذیرد و پیرامون هر مساله جنسی، آزادی بی‌حد و حصر را تجویز می‌­کند.<ref> ‏ دژکام، روانشناسی اختلال­های جنسی، 1380ش، ص52. مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، 1384ش، ج19، ص635.</ref>

پس از فروید، روان­‌شناسان دیگری مانند «کارل گوستاو یونگ»<ref>Carl Gustav Jung.</ref> و «آلفرد آدلر»، <ref>Alfred Adler.</ref> تمایلات جنسی را بخشی از رفتار بشر دانستند که قابل یادگیری و الگوپذیری است. یونگ بر خلاف فروید، نقش اصلی برای غریزه جنسی قائل نبود و نگرش­‌های افراطی به میل جنسی را نشانه اختلالات روانی می­‌دانست.<ref>‏دژکام، روانشناسی اختلال­های جنسی، 1380ش، ص50-53.</ref> «اریک فروم»<ref>Erich Fromm.</ref> روان­شناس و روان­کاو آلمانی معتقد است ظهور میل جنسی، یکی از مظاهر رشد و تکامل آدمی است که خودش را با علائم خفیف­‌تری در سال­‌های اولیه زندگی نشان می­‌دهد. او نیاز به ارضاء میل جنسی را پیش‌ران هیجانی زیستی و جسمانی می­‌داند که باید ارضاء شود و با نیازهای اجتماعی یا هیجان­‌های اجتماعی از قبیل همبستگی، عشق و نفرت که از ساختارهای اجتماعی بر می­‌خیزد، تفاوت دارد.<ref>‏دژکام، روانشناسی اختلال­‌های جنسی، 1380ش، ص54.</ref> «آبراهام مزلو»<ref>Abraham (Harold) Maslow.</ref> مانند بسیاری از روان­شناسان ارضاء میل جنسی را برای بقاء نسل ضروری می­‌داند. طبق دیدگاه او نیاز به ارضاء میل جنسی هم‌­­ردیف نیازهایی مانند هوا، آب، غذا و خواب در رده نیازهای جسمانی و از جمله نیازهای زیربنایی انسان است. به اعتقاد مزلو، رابطه جنسی همچون عشق جایگاه ویژه­ای در اصول روان­شناختی انسان­‌ها به‌خصوص انسان‌­های با درجات بالای سلامت روانی دارد. به اعتقاد او لذات جنسی در شدیدترین حد خود در افراد خودشکوفا، وجود دارد.<ref>‏دژکام، روانشناسی اختلال‌­های جنسی، 1380ش، ص54-55.</ref>

آموزه‌های اسلام پیرامون مساله میل جنسی، نه نظریه سرکوب­گرایانه را تایید کرده و نه آزادی بی‌حد و حصر را تایید می­‌کند. اسلام می­‌گوید همانطور که محرومیت­‌ها سبب طغیان امیال و غرایز است، اطاعت محض نیز سبب سرکشی و شورش غرایز می­‌شود. امام علی، هر کوتاهی در امیال را زیان‌بار و هر افراطی را در آن فاسد کننده دانسته است‏.<ref>‏شریف‌الرضی، نهج البلاغة (للصبحی صالح)،  1414ق، ص487.</ref>

از منظر مفسران، قرآن در توصیف اهل ایمان و بیان مقدمات رسیدن به سعادت، جواز ارضای میل جنسی را مطرح می­‌کند و ممنوعیّت و سرکوب آن را خلاف مصلحت و کمال انسان می‌داند؛ <ref>‏ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1390 ق، ج15، ص10.</ref> اما میل جنسی همانند هر غریزه دیگری در نهاد آدمی، نیاز به کنترل دارد و در صورت عدم مراقبت، طغیان خواهد کرد.<ref>‏ قرائتی، تفسیر نور، 1388ش، ج6، ص84.</ref>

قرآن، مسیر صحیح ارضای میل جنسی را ازدواج می‌­داند و این راه برای همه انسان‌­ها، چه مرد باشند چه زن، آزاد باشند یا بنده، پیر باشند یا جوان، باز است؛ <ref>سوره نور، آیه 30-31.</ref> اما قرآن به کسانی که به هر دلیلی نتوانستند از طریق مشروع، میل جنسی خویش را پاسخ دهند، دستور می­‌دهد که عفت و پاکدامنی پیشه کنند و آنها حق ندارند میل جنسی را از راه‌های دیگر ارضاء کنند.<ref>. سوره نور، آیه 33.</ref>

بسیاری از مفسران سبب نزول آیات 87 و 88 سوره مائده را تصمیم برخی اصحاب رسول خدا بر زندگی زاهدانه و دروی از لذات دنیوی بیان کرده­‌اند. از جمله این اصحاب عثمان بن مظعون بود که تصمیم بر ترک ارضاء میل جنسی و سرکوبی آن گرفت که با مخالفت شدید پیامبر اکرم و نزول آیات مزبور مواجه شد.<ref> ‏ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، 1372ش، ج3، ص364.‌ زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل، 1407ق، ج1، ص671.‌ سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، 1404ق، ج2، ص309.‌ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1390 ق، ج6، ص112.</ref> از امام باقر نیز نقل شده است که اگر در ترک ازدواج، فضیلت و کمالی بود قطعا حضرت زهرا به این فضیلت سزاوارتر بود و کسی در فضیلت و کمال بر او پیشی نمی­‌گیرد.<ref>‏ ابن­بابویه، الامالی، 1376ش، ص370.</ref>  

آموزه‌های اسلام رعایت اعتدال در ارضاء میل جنسی را حتی بعد از ازدواج مورد توجه قرار داده و زوجین را به رعایت ضوابطی، توصیه کرده است. در روایات، از زیاده‌روی در مجامعت و نزدیکی از دبر، نهی شده است.<ref> ‏منسوب به علی بن موسی‌الرضا، الفقه المنسوب الی الامام‌الرضا‏، 1406ق، ص340.‌ ‫طبرسی، مکارم الاخلاق، 1370ش، ص181.‌‌ ‫ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، 1409ق، ج20، ص141.</ref> قرآن بر خلاف آموزه‌های موجود در مسیحیت، <ref> ‏ طبرانی، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانی)،  2008م، ج1، ص387.‌ ‫ ثعلبی، الکشف و البیان، 1422ق، ج2، ص158.‌ ‫ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1390ق، ج2، ص208.</ref> رابطه جنسی در ایام عادت ماهیانه زنان را ممنوع کرده و آن‌جا که جواز نزدیکی با همسر بعد از پاکی را اعلام می‌­کند، آن را مقید به ضوابطی کرده است.<ref>سوره بقره، آیه 222.</ref>

==پانویس==