| خط ۸: | خط ۸: | ||
==انواع بدن از منظر جامعه‌شناسی== | ==انواع بدن از منظر جامعه‌شناسی== | ||
=== | ===از حیث فعال یا منفعل بودن عامل=== | ||
جامعه‌شناسان در پاسخ به اين مسئله که کنش‌گر در [[مدیریت بدن|مديريت بدن]] خود فعال است يا منفعل، نظريه‌هاي مختلفي مطرح کرده‌اند. دسته‌اي از نظریه‌های [[جامعه شناسی بدن|جامعه‌شناسی بدن]]، کنش‌گر را آگاه و فعال شمرده و او را در مديريت بدن داراي اختيار مي‌شمارند و دسته‌اي ديگر، کنش‌گر را منفعل و تحت هژموني فرهنگي تلقي می‌کنند؛ اما در هر دو رويکرد، بدن امری تغییرپذیر قابل برنامه‌ریزی و بازاندیشی انتقادی و به‌طور کلی پروژه‌ای ناتمام تلقي مي‌شود.<ref>پرهیزکار و جمعی از نویسندگان، آشنایی با جامعه‌شناسی، 1403ش، ص445.</ref> | جامعه‌شناسان در پاسخ به اين مسئله که کنش‌گر در [[مدیریت بدن|مديريت بدن]] خود فعال است يا منفعل، نظريه‌هاي مختلفي مطرح کرده‌اند. دسته‌اي از نظریه‌های [[جامعه شناسی بدن|جامعه‌شناسی بدن]]، کنش‌گر را آگاه و فعال شمرده و او را در مديريت بدن داراي اختيار مي‌شمارند و دسته‌اي ديگر، کنش‌گر را منفعل و تحت هژموني فرهنگي تلقي می‌کنند؛ اما در هر دو رويکرد، بدن امری تغییرپذیر قابل برنامه‌ریزی و بازاندیشی انتقادی و به‌طور کلی پروژه‌ای ناتمام تلقي مي‌شود.<ref>پرهیزکار و جمعی از نویسندگان، آشنایی با جامعه‌شناسی، 1403ش، ص445.</ref> | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
بر این اساس، هويت فرد و درک او از خود امري سراسر بدن‌مند است. بدن اساسي‌ترين عرصه‌اي است که افراد هويت‌هاي اجتماعي خود را بر آن بنا مي‌کنند.<ref>گيدنز، تجدد و تشخص جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، 1393ش، ص86.</ref>افراد بدن را انعطاف‌پذير شمرده و دائما به‌منظور کسب مقبوليت و تاييد اجتماعي در حال دست‌کاري و تغيير آن هستند. در رويکردهايي که کنش‌گر را فعال مي‌شمارند، بدن واسطه تعامل است و اين کنش‌گر است که از روي آگاهي و اختيار و با استفاده از مديريت حالات چهره، نوع لباس، طرز ايستادن و اموري از اين قبيل با ديگران ارتباط برقرار مي‌کند.<ref>بارکر، مطالعات فرهنگي نظريه و عملکرد، 1395ش، ص219.</ref> و در صورت نياز با شيوه‌هاي مختلف بدن خود را اصلاح می‌کند تا خود را متمايز کرده و تاييد ديگران را جلب کند. پیر بوردیو، جامعه‌شناس فرانسوی، بر اين باور است که تمام تلاش‌های انسانی از جمله تلاش‌های او در حوزه بدن، در راستای متمایز شدن میان قشر اجتماعی است که در آن زیست می‌کند. هر فرد می‌کوشد تا خود را به نحوی میان افرادی که متعلق به آن گروه اجتماعی هستند، برجسته و متمايز سازد.<ref>بورديو، تمايز نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، 1390ش، ص31-98.</ref> | بر این اساس، هويت فرد و درک او از خود امري سراسر بدن‌مند است. بدن اساسي‌ترين عرصه‌اي است که افراد هويت‌هاي اجتماعي خود را بر آن بنا مي‌کنند.<ref>گيدنز، تجدد و تشخص جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، 1393ش، ص86.</ref>افراد بدن را انعطاف‌پذير شمرده و دائما به‌منظور کسب مقبوليت و تاييد اجتماعي در حال دست‌کاري و تغيير آن هستند. در رويکردهايي که کنش‌گر را فعال مي‌شمارند، بدن واسطه تعامل است و اين کنش‌گر است که از روي آگاهي و اختيار و با استفاده از مديريت حالات چهره، نوع لباس، طرز ايستادن و اموري از اين قبيل با ديگران ارتباط برقرار مي‌کند.<ref>بارکر، مطالعات فرهنگي نظريه و عملکرد، 1395ش، ص219.</ref> و در صورت نياز با شيوه‌هاي مختلف بدن خود را اصلاح می‌کند تا خود را متمايز کرده و تاييد ديگران را جلب کند. پیر بوردیو، جامعه‌شناس فرانسوی، بر اين باور است که تمام تلاش‌های انسانی از جمله تلاش‌های او در حوزه بدن، در راستای متمایز شدن میان قشر اجتماعی است که در آن زیست می‌کند. هر فرد می‌کوشد تا خود را به نحوی میان افرادی که متعلق به آن گروه اجتماعی هستند، برجسته و متمايز سازد.<ref>بورديو، تمايز نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، 1390ش، ص31-98.</ref> | ||
=== | ===از حیث معنای نمادین=== | ||
====بدن‌های عرفی==== | ====بدن‌های عرفی==== | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==انواع بدن زنان از حیث تن منتخب== | ==انواع بدن زنان از حیث تن منتخب== | ||
برخی پژوهشگران بر این باور هستند که گفتمان تَن زنانه در ایران، تابع نظر دستگاه سیاسی بوده و نظم نمادین هر دوره در لوای تَنانگی تعریف شده است. بدن از حیث انتخاب به تن مادرانه و تن ماهرانه تقسیم شده و بر اساس آن، تلاش‌های زنانه برای رهایی از سوژگی و رسیدن به ابژگی، به پنج مرحله: تن معترض قجری، تن جنگ‌جوی مشروطه، تن بی‌پرده رضاشاهی، تن رقصنده اروپایی پهلوی دوم و تن در پرده اسلامی تقسیم می‌شود. امر | برخی پژوهشگران بر این باور هستند که گفتمان تَن زنانه در ایران، تابع نظر دستگاه سیاسی بوده و نظم نمادین هر دوره در لوای تَنانگی تعریف شده است. بدن از حیث انتخاب به تن مادرانه و تن ماهرانه تقسیم شده و بر اساس آن، تلاش‌های زنانه برای رهایی از سوژگی و رسیدن به ابژگی، به پنج مرحله: تن معترض قجری، تن جنگ‌جوی مشروطه، تن بی‌پرده رضاشاهی، تن رقصنده اروپایی پهلوی دوم و تن در پرده اسلامی تقسیم می‌شود. امر مذهبی، تن رقصنده را در عصر پهلوی دوم پس زده و به بازسازی زن در پرده اسلامی پرداخت.<ref>[http://www.isa.org.ir/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%A7/374-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4/4509-%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%86-1 «مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی بدن»، وب‌سایت انجمن جامعه‌شناسی ایران.]</ref> | ||
==انواع بدن زنان از حیث قربانی شدن== | ==انواع بدن زنان از حیث قربانی شدن== | ||
برخی پژوهشگران تحت تاثیر میشل فوکو، وضعیت زیستی بدن زنان را عامل قربانی‌شدن آنان دانسته و بدن قربانی را از سایر تیپ‌بندی‌ها مثل بدن قهرمان، بدن پورنوگرافیک، بدن پیر و بدن محتضر، متمایز کرده‌اند. بدن با این رویکرد حقوقی به انواع تن قربانی به‌عنوان شاهد، تن قربانی در فضای زیست سیاسی و تن قربانی به‌عنوان تن آلوده تقسیم می‌شود. | برخی پژوهشگران تحت تاثیر میشل فوکو، وضعیت زیستی بدن زنان را عامل قربانی‌شدن آنان دانسته و بدن قربانی را از سایر تیپ‌بندی‌ها مثل بدن قهرمان، بدن پورنوگرافیک، بدن پیر و بدن محتضر، متمایز کرده‌اند. بدن با این رویکرد حقوقی به انواع تن قربانی به‌عنوان شاهد، تن قربانی در فضای زیست سیاسی و تن قربانی به‌عنوان تن آلوده تقسیم می‌شود. زنان افغانستانی که از سلطه طالبان گریخته بودند، قربانیان عملیات انفال حزب بعث در کردستان عراق، قتل‌های ناموسی و زنان ایزدی رهاشده پس از اسارت داعش، مصداق‌هایی از این نوع هستند.<ref>[http://www.isa.org.ir/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%A7/374-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4/4509-%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%86-1 «مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی بدن»، وب‌سایت انجمن جامعه‌شناسی ایران.]</ref> | ||
==انواع بدن از منظر علم کلام== | ==انواع بدن از منظر علم کلام== | ||
