| خط ۷: | خط ۷: | ||
خشونت نمادین، از مفاهیم کلیدى در اندیشه پیر بوردیو است و با مفاهیم قدرت و میدان پیوند دارد. خشونت نمادین از طریق قدرت نمادین اعمال می‌شود، میزان کارایی خشونت نمادین بستگی به میزان سرمایههاى اجتماعى، اقتصادى، نمادین و فرهنگى فرد دارد. خشونت نمادین براى نایل شدن به هدف خود باید بتواند از شکل صریح و تعارض مستقیم به شکلى غیرمستقیم درآید. مفهوم میدان ناظر به نوع ساختار و توزیع انواعى از سرمایه‌ها است. کسى که درون یک میدان وارد مى‌شود بلافاصله در ساختار توزیع سرمایه قرار گرفته و متناسب با قدرتی که کسب می‌کند به اعمال خشونت نمادین می‌پردازد. خشونت نمادین، ظرفیت اعمال قدرت است که سبب مى‌شود افراد به شدت رفتارهاى خود را کنترل کرده و خود را با منشأ خشونت هماهنگ کنند. نظریه خشونت نمادین، نشان می‌دهد که چگونه صاحبان قدرت به اعمال خشونت پرداخته و افراد خشونت‌دیده وادار به اطاعت می‌شوند. خشونت‌های نمادین هرچند در ظاهر خشونت دانسته نمی‌شوند اما منشأ بسیارى از خشونتهاى آشکار به‌شمار می‌آیند.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20130115085858-9723-81.pdf ابراهیمی‌پور، «خشونت‌نمادین در خانواده»، 1390ش، ص21-20.]</ref> اعضای خانواده متناسب با بهره‌مندی از منابع قدرت؛ نظیر درآمد، شغل، تحصیلات، منزلت اجتماعی، سن، مهارت‌های ارتباطی و جذابیت، از ظرفیت اعمال نفوذ و تحمیل خشونت نمادین علیه دیگران برخوردار هستند.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1632133587-10457-1400-88.pdf سلیمی و چیت‌ساز، «شناسایی عوامل موثر بر خشونت خانگی علیه مردان»، 1399ش، ص6.]</ref> | خشونت نمادین، از مفاهیم کلیدى در اندیشه پیر بوردیو است و با مفاهیم قدرت و میدان پیوند دارد. خشونت نمادین از طریق قدرت نمادین اعمال می‌شود، میزان کارایی خشونت نمادین بستگی به میزان سرمایههاى اجتماعى، اقتصادى، نمادین و فرهنگى فرد دارد. خشونت نمادین براى نایل شدن به هدف خود باید بتواند از شکل صریح و تعارض مستقیم به شکلى غیرمستقیم درآید. مفهوم میدان ناظر به نوع ساختار و توزیع انواعى از سرمایه‌ها است. کسى که درون یک میدان وارد مى‌شود بلافاصله در ساختار توزیع سرمایه قرار گرفته و متناسب با قدرتی که کسب می‌کند به اعمال خشونت نمادین می‌پردازد. خشونت نمادین، ظرفیت اعمال قدرت است که سبب مى‌شود افراد به شدت رفتارهاى خود را کنترل کرده و خود را با منشأ خشونت هماهنگ کنند. نظریه خشونت نمادین، نشان می‌دهد که چگونه صاحبان قدرت به اعمال خشونت پرداخته و افراد خشونت‌دیده وادار به اطاعت می‌شوند. خشونت‌های نمادین هرچند در ظاهر خشونت دانسته نمی‌شوند اما منشأ بسیارى از خشونتهاى آشکار به‌شمار می‌آیند.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20130115085858-9723-81.pdf ابراهیمی‌پور، «خشونت‌نمادین در خانواده»، 1390ش، ص21-20.]</ref> اعضای خانواده متناسب با بهره‌مندی از منابع قدرت؛ نظیر درآمد، شغل، تحصیلات، منزلت اجتماعی، سن، مهارت‌های ارتباطی و جذابیت، از ظرفیت اعمال نفوذ و تحمیل خشونت نمادین علیه دیگران برخوردار هستند.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1632133587-10457-1400-88.pdf سلیمی و چیت‌ساز، «شناسایی عوامل موثر بر خشونت خانگی علیه مردان»، 1399ش، ص6.]</ref> | ||
==عوامل خشونت نمادین== | ==عوامل خشونت نمادین== | ||
خشونت نمادین امر فرهنگی است و عوامل آن نیز ریشه در نظام فرهنگی دارند. در فرهنگ سنتی مردسالار، ساختار نهاد خانواده به‌صورت استبدادی شکل می‌گیرد و خشونت نمادین علیه زنان و کودکان اعمال می‌شود؛ زن فاقد ماهیت انسانی و ملک مرد تلقی شده، رابطه پدر با فرزندان خشک و توأم با خشونت است و چنین پنداشته می‌شود که با اعمال این روش، فرزندان از توانایی‌های لازم برای اداره خود و جامعه برخوردار می‌شوند.<ref>محبی، «زن در افغانستان؛ از انکار ماهیت انسانی تا نفی هویت زنانگی»، 1395ش، ص177-174.</ref> در فرهنگ مدرن؛ نظام ارزشی مردانه تعریف شده و [[هویت جنسیتی|هویت]] زنانگی زن انکار می‌شود، نهاد خانواده ساختار افقی یافته، با توزیع قدرت میان زن و شوهر، هرچند خشونت‌های نمادین به‌گونه‌های جدید و در سطح اعضای خانواده توزیع شده است اما باز بیشترین خشونت‌ها را زنان تحمل می‌کنند چون مطابق با الزامات فرهنگی، زنان باید در میدان کار با مردان رقابت کنند و در عین حال به‌حکم طبیعت زنانه، به وظایف خانه‌داری نیز می‌پردازند. در فرهنگ متجدد کشورهای اسلامی؛ ساختار خانواده نه عمودی است و نه افقی؛ در چنین ساختاری، انتظارات اعضای خانواده از همدیگر به‌صورت غیر منطقی شکل گرفته و طیف جدیدی از خشونت‌های نمادین در این خانواده‌ها پدید می‌آیند که بیشتر آنها متوجه والدین و به‌ویژه مردان می‌شود.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص102-101.]</ref> | خشونت نمادین امر فرهنگی است و عوامل آن نیز ریشه در نظام فرهنگی دارند. در فرهنگ سنتی مردسالار، ساختار نهاد خانواده به‌صورت استبدادی شکل می‌گیرد و خشونت نمادین علیه زنان و کودکان اعمال می‌شود؛ زن فاقد ماهیت انسانی و ملک مرد تلقی شده، رابطه پدر با فرزندان خشک و توأم با خشونت است و چنین پنداشته می‌شود که با اعمال این روش، فرزندان از توانایی‌های لازم برای اداره خود و جامعه برخوردار می‌شوند.<ref>محبی، «زن در افغانستان؛ از انکار ماهیت انسانی تا نفی هویت زنانگی»، 1395ش، ص177-174.</ref> در فرهنگ مدرن؛ نظام ارزشی مردانه تعریف شده و [[هویت جنسیتی|هویت]] زنانگی زن انکار می‌شود، نهاد خانواده ساختار افقی یافته، با توزیع قدرت میان زن و شوهر، هرچند خشونت‌های نمادین به‌گونه‌های جدید و در سطح اعضای خانواده توزیع شده است اما باز بیشترین خشونت‌ها را زنان تحمل می‌کنند چون مطابق با الزامات فرهنگی، زنان باید در میدان کار با مردان رقابت کنند و در عین حال به‌حکم طبیعت زنانه، به وظایف خانه‌داری نیز می‌پردازند. در فرهنگ متجدد کشورهای اسلامی؛ ساختار [[خانواده طیب|خانواده]] نه عمودی است و نه افقی؛ در چنین ساختاری، انتظارات اعضای خانواده از همدیگر به‌صورت غیر منطقی شکل گرفته و طیف جدیدی از خشونت‌های نمادین در این خانواده‌ها پدید می‌آیند که بیشتر آنها متوجه والدین و به‌ویژه مردان می‌شود.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص102-101.]</ref> | ||
==خشونت‌های نمادین علیه بانو== | ==خشونت‌های نمادین علیه بانو== | ||
زن در بسیارى از جوامع طبق یک تقسیم کار فرهنگى، تمام کارهاى منزل از جمله آشپزى، نظافت منزل، رسیدگى به امور فرزندان، پذیرایى از مهمان و حتى در موارد بسیارى خیاطى، خرید وسایل و مواد مورد نیاز در منزل را بر عهده دارد. در این تقسیم کار نه‌تنها پرداخت اجرت، تعطیلى، مرخصى و بازنشستگى برای زنان وجود ندارد، بلکه هیچ عذرى از آنها در ترک وظایف خود پذیرفته نیست. از سوى دیگر، داشتن فرزندان خردسال، اشتغال در خارج از منزل و اشتغال به تحصیل و امورى از این قبیل نیز براى زن هیچگونه تغییرى در این تقسیم کار به وجود نمىآورد و زن موظف به انجام همزمان همة این وظایف است. یکی دیگر از مصادیق برجسته خشونت نمادین علیه زنان عدم پرداخت مهریه آنها است؛ مهریه حق زن است، اما در فرهنگ رایج، گزاره «مهریه را چه کسى داده و چه کسى گرفته»، حاکى از آن است که اساسا پرداخت مهریه امر غیرمتعارف تلقی می‌شود. همچنین زن در دوران باردارى و ایام شیردهى از انجام بسیارى از [[اشتغال زنان|اشتغالات]] درآمدزا یا فعالیتهاى علمى و غیره معذور است و اسلام برای رعایت حقوق زن حقالزحمه شیر دادن را تشریع کرده است؛ اما این امر هم در فرهنگ رایج مسلمین مورد غفلت واقع شده است و اگر چنین درخواستى از سوى زنى صورت گیرد به‌شدت از سوى عرف تقبیح شده و پدیدة غیرمتعارف دانسته می‌شود.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20130115085858-9723-81.pdf ابراهیمی‌پور، «خشونت‌نمادین در خانواده»، 1390ش، ص25- 22.]</ref> | زن در بسیارى از جوامع طبق یک تقسیم کار فرهنگى، تمام کارهاى منزل از جمله آشپزى، نظافت منزل، رسیدگى به امور فرزندان، پذیرایى از مهمان و حتى در موارد بسیارى خیاطى، خرید وسایل و مواد مورد نیاز در منزل را بر عهده دارد. در این تقسیم کار نه‌تنها پرداخت اجرت، تعطیلى، مرخصى و بازنشستگى برای زنان وجود ندارد، بلکه هیچ عذرى از آنها در ترک وظایف خود پذیرفته نیست. از سوى دیگر، داشتن فرزندان خردسال، اشتغال در خارج از منزل و اشتغال به تحصیل و امورى از این قبیل نیز براى زن هیچگونه تغییرى در این تقسیم کار به وجود نمىآورد و زن موظف به انجام همزمان همة این وظایف است. یکی دیگر از مصادیق برجسته خشونت نمادین علیه زنان عدم پرداخت مهریه آنها است؛ مهریه حق زن است، اما در فرهنگ رایج، گزاره «مهریه را چه کسى داده و چه کسى گرفته»، حاکى از آن است که اساسا پرداخت مهریه امر غیرمتعارف تلقی می‌شود. همچنین زن در دوران باردارى و ایام شیردهى از انجام بسیارى از [[اشتغال زنان|اشتغالات]] درآمدزا یا فعالیتهاى علمى و غیره معذور است و اسلام برای رعایت حقوق زن حقالزحمه شیر دادن را تشریع کرده است؛ اما این امر هم در فرهنگ رایج مسلمین مورد غفلت واقع شده است و اگر چنین درخواستى از سوى زنى صورت گیرد به‌شدت از سوى عرف تقبیح شده و پدیدة غیرمتعارف دانسته می‌شود.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20130115085858-9723-81.pdf ابراهیمی‌پور، «خشونت‌نمادین در خانواده»، 1390ش، ص25- 22.]</ref> | ||
