اسماء مرابط
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| زاده | رباط، مراکش ۱۹۶۱ |
| محل سکونت | مراکش |
| همسر | یوسف عمرانی |
| سایر مشخصات | |
| آثار | «القرآن والنساء: قراءة للتحرر»، «لإسلام والمرأة: الطريق الثالث» |
| خدمات | |
| تحصیلات | پزشک |
| محل تحصیل | دانشگاه مراکش |
| شغل | پزشک، پژوهشگر، نویسنده |
اسماء مرابط؛ پزشک، فمینیسم اسلامی، محقق و نویسنده مراکشی
اسماء مرابط وی پژوهشگر بررسی مسائل بحث برانگیزی مانند: ازدواج میان ادیان، میراث و اصلاحات مذهبی در چهارچوب فکری مسلمانان است. از مهم‌ترین آراء او رد تقسیم ارث فقه اسلامی است. در حال حاضر وی یکی از پیشگامان اسلام اصلاح‌طلب و فمینیستى جدید در کشورهای اسلامی و کشور مراکش است.
زندگی‌نامه
اسماءمرابط در رباط به دنیا آمد. وی در حال حاضر ساکن رباط، مراکش است. مرابط، متاهل و دارای یک فرزند است. وی در رشته پزشکی تحصیل کرده‌است. او به عنوان یک پزشک داوطلب در اسپانیا و آمریکای لاتین کار کرده است. همچنین او از سال 1995 به مدت هشت سال در شیلی و مکزیک کار کرد. مرابط در آنجا با الهیات رهایی‌بخش کاتولیک ارتباط برقرار کرد که باعث شد او با این مبنا به واکاوی دین اسلام بپردازد.
مرابط از سال 2004 تا 2007، به مراکش بازگشت، و در آنجا گروهی از زنان مسلمان علاقه‌مند به تحقیق و تأمل در مورد اسلام و گفتگوی بین فرهنگی را گرد هم آورد. در سال 2008، او رئیس و عضو هیئت مدیره گروه بین‌المللی مطالعات و تأمل در مورد زنان و اسلام (GIERFI) مستقر در بارسلون شد. این گروه متشکل از اعضا و کارشناسان از حداقل هشت کشور از جمله بریتانیا، فرانسه، ایالات متحده و مراکش است. ماموریت آنها کمک به ایجاد آگاهی در زنان مسلمان است. او در مدت اقامتش در مراکش به عنوان پزشک و متخصص در اختلالات خونی در بیمارستان کودکان رباط کار می‌کرد.
در (2011) او مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات زنان در اسلام (Rabita Mohammadia des Ulemas) تحت حمایت شاه محمد ششم شد. وی به عنوان مدیر؛ یک سمینار بین‌المللی برای زنان در سه دین بزرگ ابراهیمی ترتیب داد.[۱]
دیدگاه
اسماء مرابط نویسنده پنج کتاب (به زبان فرانسه) است. او مقالات انگلیسی و فرانسوی را منتشر کرد که به بررسی موضوعات بحث برانگیز، مانند ازدواج بین ادیان و اصلاحات مذهبی، در زمینه مسلمانان می‌پرداخت. مرابط را یک فمینیست راه سوم می‌دانند. از آنجا که تبعیض علیه زنان در دیدگاه اسلام مبتنی بر خوانش‌ها و تفسیرهای متون مقدس است، لذا باید در متون مقدس اسلامی تجدیدنظر کرد. مراتبط در طیف فکری آمنه ودود و مارگوت بدران قرار دارد و شاید بتوان گفت که تحت تاثیر دیدگاه آنها قرار داشته است. زیرا اعتقاد مشترک آنها به این است که تفاسیر زیربنای شریعت اسلامی از قرن نهم، بیش از حد مردسالارانه بوده و باید بازتفسیر شوند.
فمینیست راه سوم اصطلاحی است که دوریس اچ گری ابداع کرده است. این اصطلاح در واقع رویکردی انسان‌گرایانه به فمینیسم اسلامی است. و تلاش می‌کند تا دو موضوع «اسلام» و «فمنیست» را که به «وجود مجموعه‌ای از ارزش‌های انسانی که فراتر از مرزها و فرهنگ‌ها می‌رسد، و پیش‌فرض می‌گیرند» متحد کند. این اصطلاح در حال حاضر، عمدتاً توسط فمینیست‌های مراکشی استفاده می‌شود. مرابط و همتایانش متون مقدس را بازتفسیر می‌کنند تا زنان را موجوداتی مستقل از مردان نشان دهند. آثار مرابط نمونه‌ای از چگونگی به کارگیری فمینیسم راه سوم است. مرابط که تحت تاثیر دیدگاه آمنه ودود و مارگوت بدران قرار دارد متون مقدس را به شیوه‌ای علمی با توجه به تاریخ‌مندی و بافت فرهنگی زمان نزول بررسی می‌کند. مرابط همچنین به نوع خاصی از سکولاریسم، مبتنی بر اسلام معتقد است. او معتقد است که دین نباید برای منافع شخصی یا سیاسی مورد استفاده قرار گیرد.[۲]
خانم مرابط مسائل زن در جهان اسلام را فقط در مساله وراثت، تعدد زوجات، حجاب.... و غیره نمی‌داند، بله ایشان معتقدند نحوه دینداری مسلمانان باید تغییر کند.[۳]ایشان رویکرد سنتی امروز به مسائل زنان را داری معضل شناختی و تفسیری می‌دانند. وی معتقد است که سنت سلف اسلامی باید با رویکرد انتقادی دیده شود و با قرآن به عنوان یک متن مقدس که حامل پیام رهایی‌بخش است برخورد شود. وی معتقد است که آنچه در امروز در مدارس ابتدایی و حتی در دانشگاه‌ها در مورد اسلام تدریس می‌شود، سنت سلف بدون خوانش انتقادی است. مرابط به صراحت اعلام می‌کند که در دیدگاه خود طرفدار برابری است و بر آن تاکید دارد.[۴]
وی در مساله میراث و عصبیت، تأیید می‌کند که او به برابری اعتقاد دارد دقیقاً همانطور که به عدالت قرآن اعتقاد دارد. وی مشکل دنیای امروز اسلام را در این واقعیت نهفته می‌داند که محققان ما واقعیت را قضاوت نمی‌کنند، بلکه به متن تحت‌اللفظی نزدیک باقی می‌مانند، و این واقعیت را که جامعه تغییر کرده است، نمی‌شناسند واقعیت این است که زنان در مدیریت خانواده با مردان بسیار مشترک شده‌اند، پس لازم است تمام مناسبات جنسیتی تغییر کند.
در مساله حجاب خانم مرابط معتقد است حجاب ستون اسلام نیست، بلکه یک آزادی شخصی است که خداوند متعال به زنان اعطا کرده است زنان طبق آیات قرآن مختار هستند که این حجاب را برگزینند یا نه.
نقد
دیدگاه مرابط در مساله زنان و طرح برابری ارث در اسلام و قوانین کشور مراکش منتقدان زیادی را علیه دیدگاه خانم مرابط برانگیخت. بسیاری از منتقدان استدلال می‌کردند که این رویکرد به اندازه کافی به مسائل مهمی مانند خشونت علیه زنان و چندهمسری نمی‌پردازد. از طرفی منتقدان دیگر استدلال می‌کردند که فمینیست‌های راه سوم فاقد دانش و پیشینه الهیات کافی برای تفسیر صحیح متون هستند. و بسیاری کار خانم مرابط را از نظر مفهومی و روشی ضعیف توصیف می‌کردند.
در کنار تمام نقدها خود خانم مرابط هم اذعان کرده که: «من مطالعات اسلامی را دریافت نکرده‌ام، و آن را صریح می‌گویم: من یک دانشمند مذهبی نیستم، من یک محقق، نویسنده و متفکر هستم. مرابط از روشنفکران دینی و تجددگرایانی چون محمد عبده، علی شریعتی،طاهر حداد، محمد عبد الجابری ونصر حامد ابوزیدتاثیرپذیری داشته است. «من از اولین کتاب‌های محمدعبدو، به عنوان مرد رنسانس در مقالات و زندگی‌نامه خود، مراقبت کردم، همانطور که توسط رشید رضا لمس شده است. من قبلاً می‌دیدم که محمد عبدو می‌توانست به یک امر مهم و بزرگ برسد، اما اسلام سیاسی از این امر جلوگیری کرد، همانطور که برای مردان رنسانس در مصر نیز همین موضوع است. من همچنین علی شریعتی را به یاد می‌آورم، با روحیه آزادی اسلامی، ابن اشور، طاهر حداد، و محمد عبد الجابری، سپس اخیراً به نوشته‌های نصر حامد ابوزید علاقه‌مندم.»
آثار
- «عائشة أو الإسلام المؤنث»، ۲۰۰۴؛
- «القرآن والنساء: قراءة للتحرر»، ۲۰۰۷؛
- «لإسلام والمرأة: الطريق الثالث»، ۲۰۱۴؛
- «الإسلام والنساء: الأسئلة المزعجة»، ۲۰۱۷.
جوایز
خانم مرابط در سال 2013، جایزه علوم اجتماعی توسط سازمان زنان عرب برای کتاب «زنان و مردان در قرآن: کدام برابری؟» را دریافت کرد.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «اسماء مرابط»، در ویکی پدیا
- ↑ «اسماء مرابط»، در ویکی پدیا انگلیسی
- ↑ «الهیات رهایی بخش مسیحیت»، 1398ش
- ↑ ((الدكتورة أسماء المرابط لمجلة "ذوات"))، سایت مومن بلا حدود
منابع
- «أسماء المرابط»، درویکی پدیا، بازدید 25 بهمن 1401ش
- «الدكتورة أسماء المرابط لمجلة "ذوات"»، در سایت مومن بلاحدود، بازدید 24 بهمن 1401ش
- «أسماء المرابط»، در ویکی الاقتباس، بازدید 25 بهمن 1401ش
- «آیا تونس برای برابریِ جنسیتی آماده است؟»، در سایت آسو، 21 تیر 1398ش