شوهرآزاری
شوهر آزاری، هرگونه رفتار یا گفتار آزاردهنده زن نسبت به شوهر.
شوهر آزاری به رفتارهای خشونت‌آمیز یا آزاردهنده‌ای گفته می‌شود که یک زن به شوهر خود روا می‌دارد. این رفتارها می‌تواند شامل خشونت فیزیکی، روانی، عاطفی، کلامی یا حتی اقتصادی باشد. شوهرآزاری، مانند هر نوع خشونت خانگی، می‌تواند تاثیرات منفی جدی بر سلامت روانی و جسمی فرد قربانی بگذارد. شوهرآزاری، مانند همسرآزاری، یک مسئله جدی در روابط خانوادگی است، اما در بسیاری از جوامع، این نوع خشونت ممکن است کمتر گزارش شود یا به دلیل نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی نادیده گرفته شود.
تعریف شوهرآزاری
شوهرآزاری در اصطلاح به هر نوع رفتار، گفتار یا سکوت ناحقی گفته می‌شود که آگاهانه یا ناآگاهانه از سوی همسر در برابر شوهر بروز یافته و موجب خسارت، رنجش‌خاطر یا تباه شدن حق او شود.[۱]
شیوع شوهرآزاری
امروزه شوهرآزاری در جوامع مختلف، شیوع بیشتری پیدا کرده است و فشارها و آزارهای روانی، شایع‌ترین نوع خشونت زنان علیه شوهران‌شان به‌حساب می‌آید.[۲] در آخرین آمار گردآوری شده توسط سازمان حمایت از قربانیان مرد (ManKind Initiative) آمده است، ۲۵درصد از کسانی که در سال ۲۰۱۸م، خشونت خانگی را به نیروهای پلیس در انگلستان گزارش کرده‌اند، مرد بودند.
بر اساس داده‌های اداره ملی آمار (ONS) در همان سال، ۱۶ مرد به‌دست همسر یا شریک قبلی خود، جان خود را از دست دادند و به ازای هر سه قربانی خشونت خانگی، یک نفر مرد بوده است. این در حالی است که ۴۹درصد مردان، در مقایسه با ۱۹ درصد از زنان، این مسئله را پنهان میکنند که قربانی خشونت خانگی بوده‌اند.
مردانی که این خشونت را گزارش داده‌اند، اظهار داشتند که اگر خط کمک ناشناس نبود، هرگز تماس نمی‌گرفتند.[۳] پدیدۀ شوهر آزاری در ایران نیز روندی افزایشی داشته و در سنین پایین و سال‌های اولیه زندگی نیز رواج یافته است.[۴]
انواع شوهر آزاری
خشونت علیه مردان مصادیق متنوعی دارد.[۵] سازمان حمایت از قربانیان مردان، گزارش می‌دهد که ۹۵ درصد از تماس گیرندگانش از خشونت عاطفی، ۶۸ درصد جسمی، ۴۱ درصد روانی، ۲۳درصد مالی، ۱۳ درصد کنترل اجباری و ۳ درصد از خشونت جنسی رنج می‌برند.[۶] برخی مصادیق شوهرآزاری عبارتند از؛ شوهرکُشی، ضرب‌وشتم شوهر، آزار کلامی، آزار روانی، آزار جنسی و آزار اقتصادی.
شوهرکشی
همسرکُشی شدیدترین نوع همسرآزاری است.[۷] در حالی که طبق آمار سازمان ملل ۸۲ درصد از قربانیان همسرکشی در جهان زنان هستند، آمارها در ایران، از روند عکس حکایت می‌کند، چرا که ۶۰ درصد قربانیان همسرکشی در ایران، مردها هستند[۸] و ۳۳ درصد زنان زندانی متهم به قتل، در قتل همسر خود مشارکت یا معاونت داشته‌اند.[۹]
ضرب‌وشتم شوهر
کتک زدن شوهر؛ اغلب در خانواده‌هایی مشاهده می‌شود که زن دارای سلطه و قدرت بیشتری است. در این خانواده‌ها، زن در صورت نافرمانی شوهر، درگیری فیزیکی با او را حق خود می‌داند.[۱۰] آمار کتک خوردن مردان از زنان، کمتر به‌صورت رسمی اعلام می‌شود، اما همین آمار نیز تنها مربوط به ۱۰ درصد از مردانی است که به‌خاطر کتک خوردن از همسران خود حاضر به شکایت شده‌اند.[۱۱]
آزار کلامی
آزار کلامی [۱۲] شامل هرگونه تحقیر، منت‌گذاشتن[۱۳] یا دشنام‌دادن است که هم در آموزه‌های دینی[۱۴] و هم در قانون، نهی شده[۱۵] و قابل پیگیری حقوقی است.[۱۶]
آزار روانی
بعضی از خشونت‌های زنان، به روح شوهر آسیب می‌رساند و او را تحت فشارهای روانی قرار می‌دهد.[۱۷] در بین انواع شوهرآزاری، فشارها و آزارهای روانی، شایع‌ترین نوع خشونت زنان علیه شوهران‌شان است.[۱۸] بداخلاقی موجب آزار خانواده[۱۹] و خستگی آنها می‌شود.[۲۰] تکبر، [۲۱] شکستن حرمت پدر به‌عنوان یک آزار[۲۲] موجب بزرگ به‌نظر آمدن مشکلات کوچک است.[۲۳] تبعیض میان خویشاوندان خود و شوهر از سوی زن و مقایسه نامناسب همسر با سایر مردان[۲۴] نیز مصادیق دیگری از آزارهای روانی است.
آزار جنسی
وجوب تمکین زن برای شوهرش به‌دلیل وجود یک نقطه‌ضعف بزرگ در جنس مرد است که البته برای تمایل او به زن و تحکیم و ثبات خانواده ضروری و حکیمانه است و آن تحریک‌پذیری سریع و عدم بردباری مرد در برابر نیاز جنسی است. زن در قبال این نعمت الهی که مرد را وابسته و حامی او ساخته موظف به شکر عملی یعنی همان تمکین شده است و هرگونه تخطی از این هنجار، محروم شدن مرد از رابطه جنسی سالم و آزار او را به‌دنبال دارد.[۲۵]
آزار اقتصادی
تصرف بدون اجازه در مال شوهر، بی‌تدبیری زن در مدیریت داخلی منزل، تعیین مهریۀ بالا از سوی زن و به اجرا گذاشتن مهریه از سوی زن و اقدام قانونی علیه مرد نیز پدیده‌ای است که در دهۀ اخیر شیوع یافته است که نوع نسبتاً جدیدی از آزار علیه مردان است و کینه و دشمنی را به‌دنبال خواهد داشت.[۲۶] تحقیقات نشان می‌دهد بیکاری مردان در پدیده شوهرآزاری موثر است.[۲۷]
عوامل شوهرآزاری
عوامل فرهنگی
عدم شناخت وظایف و مسئولیت‌ها
خانواده در صورتی از بنایی مستحکم و روابطی سالم برخوردار می‌شود که هر یک از زوجین، نسبت به وظایف و نقش‌های خود در زندگی، شناخت کافی داشته باشند.[۲۸]
سستی باورهای مذهبی
از منظر فرهنگ اسلامی، اگر فضای خانه از آداب و سنت‌های دینی برخوردار باشد و زن تمام تلاش خود را برای کسب رضای الهی و انجام وظایف خویش در چارچوب دین به‌کار گیرد و خداوند را بر گفتار و رفتار و افکار خویش عالم و ناظر ببیند و بر آن باور قلبی داشته باشد، روابط اعضای خانواده بر پایه بنیان مستحکمی شکل خواهد گرفت که در مقابل بروز شرایط بحرانی مانند بیماری، از دست دادن موقعیت شغلی و فقر اقتصادی تضعیف نشده و از مسیر صحیح خود خارج نخواهد شد.[۲۹]
اشتباه در انتخاب همسر
مصطفی اقلیما، که پدر مددکاری ایران شناخته می‌شود بر این باور است که از وقتی پسران در انتخاب همسران خود به ملاک‌های اقتصادی بهای بیشتری دادند و حاضر شدند برای داشتن یک زندگی آماده و مرفه، سراغ دختران و زنان پول‌دار بروند، خشونت علیه مردان هم در جامعه بیشتر شد.[۳۰]
عوامل روانشناختی
احساس تنهایی زن
در بعضی موارد، ناسازگاری زن با شوهر از احساس تنهایی وی نشات می‌گیرد. به‌طور نمونه گاهی زن بعد از ازدواج، به دلایل مختلف مثل زندگی در مکانی دور از خویشان، ارتباطات خویش را با خویشان و آشنایان قطع می‌کند و احساس تنهایی خود را با آزار همسر جبران می‌کند.[۳۱]
اختلالات روانی
اختلالات روانی مثل افسردگی، زندگی فردی و اجتماعی اشخاص را مختل کرده و بر کلیه جوانب زندگی تاثیر می‌گذارد.[۳۲]
عدم علاقه و بروز تنفر
در بعضی موارد رفتار آزاردهندۀ زنان از بی‌علاقگی یا نفرت آنها نسبت به شوهر سرچشمه می‌گیرد که عوامل زمینه‌ساز آن می‌تواند متفاوت باشد، ازجمله عدم تناسب سنی که موجب می‌شود بسیاری از خواسته‌های زن، برای شوهر مطلوب و یا منطقی نباشد و از سوی دیگر بسیاری از خواسته‌ها و تمایلات همسرش را نشناسد و یا در صورت شناخت، میل باطنی برای تامین آنها نداشته باشد.[۳۳]
قدرت‌طلبی
بعضی از زنان تلاش میکنند تا بر افکار، احساسات، باورها، ارزش‌ها و رفتار همسر سلطه یافته و آن‌چه را که خود می‌پسندند، بر وی تحمیل کنند و در صورت عدم توجه شوهر به این خواسته‌ها، در طی زمان، وی را وادار به تسلیم کرده و خواستۀ خود را عملی سازند. [۳۴]
نقش اعتیاد در شوهرآزاری
میزان همسرآزاری در افرادی که الکل، مواد مخدر و دخانیات مصرف میکنند، بیشتر است. از میان مردان در معرض خشونت، ۱۸ درصد سابقه مصرف مواد مخدر، ۴۵ درصد مصرف دخانیات و ۲۳ درصد مصرف الکل داشته‌اند. از میان زنان عامل خشونت نیز ۴ درصد سابقه اعتیاد، ۲۸ درصد سابقه مصرف دخانیات و ۱۰ درصد مصرف الکل داشته‌اند.[۳۵]
علل تحمل خشونت از سوی شوهر
برخی تحقیقات در مورد چرایی باقی‌ماندن مردان در روابط خشونت‌بار و آزاردهنده به عواملی چون نگرانی در مورد فرزندان (۸۹%)، عشق (۷۱%)، ترس از ندیدن دوباره فرزندان‌شان (۶۸%)، نداشتن جایی برای رفتن (۵۲٪)، خجالت (۵۲٪)، عدم تمایل به دور کردن فرزندان از مادر (۴۶٪) و تهدید به خودکشی (۲۸٪) اشاره کرده‌اند. مردانی که خشونت را گزارش میکنند، ممکن است با برچسب اجتماعی و سایر تحقیرهای مربوط به مردانگی خود مواجه شوند، که می‌تواند به‌عنوان یک مانع دیگر برای گزارش وضعیت مردان عمل کند.[۳۶]
پانویس
- ↑ ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، 1400ش، ص594.
- ↑ «فشار روانی به مرد، شایع‌ترین خشونت زنان علیه مردان»، خبر گزاری ایسنا.
- ↑ مختاری، «یک‌چهارم آزاردیدگان خشونت خانگی مردان هستند/ سلامت روان مردها در اولویت نیست»، وب‌سایت رکنا.
- ↑ . غلامزاده و دیگران، «بررسی فراوانی شوهرآزاری در مراجعه‌کنندگان به مراکز پزشکی قانونی شهر شیراز»، 1397ش، ص785.
- ↑ «خشونت علیه مردان؛ یک واقعیت تلخ انکار شده»، وب‌سایت سلامتپاد.
- ↑ «مردان وقتی به آخر خط میرسند درخواست کمک میکنند، چرایی سکوت مردان در برابر خشونت خانگی»، وب‌سایت اعتماد.
- ↑ ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، 1400ش، ص595.
- ↑ . «شوهرکُشی در ایران بیشتر است یا زن‌کشی؟»، وب‌سایت شعار سال.
- ↑ . نجفی‌توانا، «چرا زنان قاتل شوهر می‌شوند؟»، وب‌سایت روزنامه جام‌جم.
- ↑ قاسمی روشن، «آشنایی با مصادیق شوهرآزاری»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ «شوهرآزاری هم در ایران زیاد شد»، وب‌سایت عصر ایران.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، 1424ق، ج14، ص154.
- ↑ «حکم منت گذاشتن زن بر شوهر به‌خاطر کارهای خانه»، وب‌سایت خانواده خوشبخت.
- ↑ ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، 1400ش، ص609.
- ↑ . قانون مجازات اسلامی، ماده 608.
- ↑ . صفایی، مختصر حقوق خانواده، 1388ش، ص123.
- ↑ قاسمی روشن، «آشنایی با مصادیق شوهرآزاری»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ «فشار روانی به مرد، شایع‌ترین خشونت زنان علیه مردان»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، 1400ش، ص613.
- ↑ کلینی، الکافی، بی‌تا، ج8، ص23.
- ↑ ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، 1400ش، ص616.
- ↑ «بی‌احترامی به شوهر چه تبعاتی دارد و چگونگی ترک این عادت»، وب‌سایت هم‌اندیشان.
- ↑ «احترام به همسر و اصولی که زوجین باید در جمع رعایت کنند»، وب‌سایت ذهن نو.
- ↑ قاسمی روشن، «آشنایی با مصادیق شوهرآزاری»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، 1400ش، ص629.
- ↑ ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، 1400ش، ص629-636.
- ↑ . غلامزاده و دیگران، «بررسی فراوانی شوهرآزاری در مراجعه‌کنندگان به مراکز پزشکی قانونی شهر شیراز»، 1397ش، ص783.
- ↑ قاسمی روشن، «علت‌های شوهر آزاری از نظر روانشناختی و فرهنگی»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ قاسمی روشن، «علت‌های شوهر آزاری از نظر روانشناختی و فرهنگی»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ «چرا شوهرآزاری در ایران زیاد شده است؟»، وب‌سایت فرارو.
- ↑ قاسمی روشن، «علت‌های شوهرآزاری از نظر روانشناختی و فرهنگی»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ «افسردگی در زندگی مشترک»، وب‌سایت ذهن موفق.
- ↑ قاسمی روشن، «علت‌های شوهرآزاری از نظر روانشناختی و فرهنگی»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ قاسمی روشن، «علت‌های شوهرآزاری از نظر روانشناختی و فرهنگی»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ . غلامزاده و دیگران، «بررسی فراوانی شوهرآزاری در مراجعه‌کنندگان به مراکز پزشکی قانونی شهر شیراز»، 1397ش، ص783.
- ↑ مختاری، «یک‌چهارم آزاردیدگان خشونت خانگی مردان هستند/ سلامت روان مردها در اولویت نیست»، وب‌سایت رکنا.
منابع
- ابراهیمی‌پور، قاسم، شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1400ش.
- «احترام به همسر و اصولی که زوجین باید در جمع رعایت کنند»، وب‌سایت ذهن نو، تاریخ بازدید: 22 شهریور 1403ش.
- «افسردگی در زندگی مشترک»، وب‌سایت ذهن موفق، تاریخ بازدید: 22 شهریور 1403ش.
- «بی احترامی به شوهر چه تبعاتی دارد و چگونگی ترک این عادت»، وب‌سایت هم‌اندیشان، تاریخ بازدید: 22 شهریور 1403ش.
- «چرا شوهر آزاری در ایران زیاد شده است؟»، وب‌سایت فرارو، تاریخ بازدید: 20 مرداد 1403ش.
- حر عاملی، محمد، وسائل الشیعة، قم، اسلامی، 1424ق.
- «حکم منت گذاشتن زن بر شوهر بخاطر کارهای خانه»، وب‌سایت خانواده خوشبخت، تاریخ بازدید: 17 مرداد 1403ش.
- «خشونت علیه مردان؛ یک واقعیت تلخ انکار شده»، وب‌سایت سلامتپاد، تاریخ بازدید: 21 مرداد 1403ش.
- «شوهر کشی در ایران بیشتر است یا زن کشی؟»، وب‌سایت شعار‌سال، تاریخ بازدید: 29 آذر 1402ش.
- صفایی، حسین، مختصر حقوق خانواده، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1388ش.
- غلامزاده، سعید و دیگران، «بررسی فراوانی شوهرآزادی در مراجعه کنندگان به مراکز پزشکی قانونی شهر شیراز از سال 1391 لغایت 1393»، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دوره 17، شهریور 1397ش.
- قاسمی روشن، ابراهیم، «آشنایی با مصادیق شوهرآزاری»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بازدید: 10 مرداد 1403ش.
- قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران.
- کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
- مختاری، آزاده، «یک چهارم آزاردیدگان خشونت خانگی مردان هستند/ سلامت روان مردها در اولویت نیست»، وب‌سایت رکنا، تاریخ درج مطلب: 29 فروردین 1401ش.
- «مردان وقتی به آخر خط میرسند درخواست کمک میکنند، چرایی سکوت مردان در برابر خشونت خانگی»، وب‌سایت اعتماد، تاریخ درج مطلب: 28 آبان 1400ش.
- نجفی توانا، علی، «چرا زنان قاتل شوهر می‌شوند؟»، وب‌سایت روزنامه جام‌جم، تاریخ انتشار: 19 بهمن، 1401ش.