بدون خلاصۀ ویرایش |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''زن در ایران باستان'''</big>؛ منزلت انسانی و نقش‌های جنسیتی زنان در ایران باستان. <br>هرچند موقعیت زنان در مقاطع مختلفی تاریخ ایران باستان، دارای فراز و نشیب‌هایی بوده است؛ اما به‌دلیل ابتنای آن بر پیشینۀ نظام مادرشاهی، زنان ایران باستان نسبت به جوامع دیگر از موقعیت نسبتا بهتری برخوردار بوده‌اند. بانوان ایزدی و زنان اهریمنی در نظام اسطوره‌ای این دوره، به‌ترتیب نشان‌دهندۀ ارجمندی و اغواگری زنان است. به‌رغم رسمیت نِسبی قوامیت مرد؛ اما زنان در ایران باستان حضور برجسته در عرصه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی داشته و در کانون خانواده به‌عنوان کدبانوی خانه احترام می‌شدند. شاخص مهم زن ایرانی در امتداد تاریخ، پوشیدگی و عفت بوده است. | <big>'''زن در ایران باستان'''</big>؛ منزلت انسانی و نقش‌های جنسیتی زنان در ایران باستان. <br>هرچند موقعیت زنان در مقاطع مختلفی تاریخ ایران باستان، دارای فراز و نشیب‌هایی بوده است؛ اما به‌دلیل ابتنای آن بر پیشینۀ نظام مادرشاهی، زنان ایران باستان نسبت به جوامع دیگر از موقعیت نسبتا بهتری برخوردار بوده‌اند. بانوان ایزدی و زنان اهریمنی در نظام اسطوره‌ای این دوره، به‌ترتیب نشان‌دهندۀ ارجمندی و اغواگری زنان است. به‌رغم رسمیت نِسبی قوامیت مرد؛ اما زنان در ایران باستان حضور برجسته در عرصه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی داشته و در کانون خانواده به‌عنوان کدبانوی خانه احترام می‌شدند. شاخص مهم [[زن]] ایرانی در امتداد تاریخ، پوشیدگی و عفت بوده است. | ||
==تعریف دوره باستانی ایران== | ==تعریف دوره باستانی ایران== | ||
از منظر مورخین؛ تاریخ ایران باستان با تشکیل دولت ماد شروع شده، شامل دوره‌های هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان می‌شود.<ref> [https://tarikhema.org/ancient/94100/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2/ «تاریخ ایران از آغاز تا امروز»، وب‌سایت تاریخ ما.]</ref> | از منظر مورخین؛ تاریخ ایران باستان با تشکیل دولت ماد شروع شده، شامل دوره‌های هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان می‌شود.<ref> [https://tarikhema.org/ancient/94100/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2/ «تاریخ ایران از آغاز تا امروز»، وب‌سایت تاریخ ما.]</ref> | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
==زنان اهریمنی در ایران باستان== | ==زنان اهریمنی در ایران باستان== | ||
در منابع تاریخی ایران باستان به زنان اهریمنی نیز اشاره شده و نشان‌دهندۀ آن است که در انگاره‌های کهن ایرانیان، زن می‌تواند منشا شر نیز | در منابع تاریخی ایران باستان به زنان اهریمنی نیز اشاره شده و نشان‌دهندۀ آن است که در انگاره‌های کهن ایرانیان، زن می‌تواند منشا شر نیز باشد. | ||
'''پری'''؛ زن جنی و از نیروهای اهریمنی بود که در مواردی با جادوگری، خود را زیبا می‌نمایاند تا انسان‌ها را فریب داده و گمراه سازد. | '''پری'''؛ زن جنی و از نیروهای اهریمنی بود که در مواردی با جادوگری، خود را زیبا می‌نمایاند تا انسان‌ها را فریب داده و گمراه سازد. | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
==منزلت انسانی زنان در ایران باستان== | ==منزلت انسانی زنان در ایران باستان== | ||
در دوران مادها، ایزدبانوی آناهیتا، بسیار مقدس بود و همین امر موجب شد تا زنان در ایران باستان از احترامی ویژه برخوردار شوند.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/211448/%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 قزلباش، «زن در ایران باستان»، وب‌سایت روزنامه اعتماد.]</ref> به گزارش کرستینسن؛ دوشیزگان ایران باستان ضمن آشنایی با وظایف خانوادگی، اصول اخلاقی و قوانین مذهبی، اوستا را نیز فرا می‌گرفتند و در حیات فردی و اجتماعی از آزادی عمل نِسبی برخوردار بودند؛ <ref>[https://haftasman.urd.ac.ir/article_66704_4376aef194ab38ea1d7d9b6a81624773.pdf قائم‌مقام فراهانی، «موقعیت زنان در دین زرتشتی بر اساس کتب فقهی و حقوقی»، 1392ش، ص113.]</ref> اما در زمان پارتیان اشکانی، مقام زن تنزل پیدا کرد و میدان فعالیت وی محدود به اندرونی خانه‌ها شد. در مواردی شاه‌دخت‌ها «وجه المصالحه» قرارگرفته و مجبور به ازدواج اجباری با دشمن می‌شدند. در عهد نخست ساسانی، زن شخصیت حقوقی نداشت و جزء اشیاء به شمار می‌آمد. زنان تحت قیمومیت مرد بودند و تعالیم دختران، فقط به خانه‌داری محدود می‌شد. داشتن پسر، وسیلۀ سعادت دنیوی و اخروی و داشتن دختر فاقد فضیلت تلقی می‌شد؛ اما در عهد جدید ساسانی، بار دیگر [[جنسیت‌پذیری حقوق|حقوق زنان]] مورد توجه قرار گرفت و زن می‌توانست در اموال مرد شریک شود.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AC%D8%A7%D9%8A%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%8A%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/119278 «جایگاه زن در ایران پیش از اسلام»، پرسمان دانشگاهیان.]</ref> در شاهنامه فردوسی از زنان در ایران باستان به‌عنوان یاور مردان ستایش و از قهرمانان زن تقدیر شده است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1601985567-10314-99-35.pdf ﺑﯿﻮک‌زاده، «ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺣﻘﻮقی زن در اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن»، 1391ش، ص40.]</ref> | در دوران مادها، ایزدبانوی آناهیتا، بسیار مقدس بود و همین امر موجب شد تا زنان در ایران باستان از احترامی ویژه برخوردار شوند.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/211448/%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 قزلباش، «زن در ایران باستان»، وب‌سایت روزنامه اعتماد.]</ref> به گزارش کرستینسن؛ دوشیزگان ایران باستان ضمن آشنایی با وظایف خانوادگی، اصول اخلاقی و قوانین مذهبی، اوستا را نیز فرا می‌گرفتند و در حیات فردی و اجتماعی از آزادی عمل نِسبی برخوردار بودند؛ <ref>[https://haftasman.urd.ac.ir/article_66704_4376aef194ab38ea1d7d9b6a81624773.pdf قائم‌مقام فراهانی، «موقعیت زنان در دین زرتشتی بر اساس کتب فقهی و حقوقی»، 1392ش، ص113.]</ref> اما در زمان پارتیان اشکانی، مقام زن تنزل پیدا کرد و میدان فعالیت وی محدود به اندرونی خانه‌ها شد. در مواردی شاه‌دخت‌ها «وجه المصالحه» قرارگرفته و مجبور به ازدواج اجباری با دشمن می‌شدند. | ||
در عهد نخست ساسانی، زن شخصیت حقوقی نداشت و جزء اشیاء به شمار می‌آمد. زنان تحت قیمومیت مرد بودند و تعالیم دختران، فقط به خانه‌داری محدود می‌شد. داشتن پسر، وسیلۀ سعادت دنیوی و اخروی و داشتن دختر فاقد فضیلت تلقی می‌شد؛ اما در عهد جدید ساسانی، بار دیگر [[جنسیت‌پذیری حقوق|حقوق زنان]] مورد توجه قرار گرفت و زن می‌توانست در اموال مرد شریک شود.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AC%D8%A7%D9%8A%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%8A%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/119278 «جایگاه زن در ایران پیش از اسلام»، پرسمان دانشگاهیان.]</ref> در شاهنامه فردوسی از زنان در ایران باستان به‌عنوان یاور مردان ستایش و از قهرمانان زن تقدیر شده است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1601985567-10314-99-35.pdf ﺑﯿﻮک‌زاده، «ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺣﻘﻮقی زن در اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن»، 1391ش، ص40.]</ref> | |||
==فرصت‌های اجتماعی زنان در ایران باستان== | ==فرصت‌های اجتماعی زنان در ایران باستان== | ||
