بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==مدیریت بحران پس از قیام== | ==مدیریت بحران پس از قیام== | ||
[[پرونده:زنان-عاشورایی.jpg|بندانگشتی|نقاشی رنگ روغن با نام "بعد از تو"، اثر علی بحرینی]] | [[پرونده:زنان-عاشورایی.jpg|بندانگشتی|نقاشی رنگ روغن با نام "بعد از تو"، اثر علی بحرینی]] | ||
وظیفه زنان در روز عاشورا، سنگین بود. آنها فراتر از تحمل شهادت همسر و فرزندان خود، باید کودکان تشنه و مضطرب را نیز آرام میکردند. وقتی خیمهها آتش گرفت و کودکان هراسان به بیابان گریختند، این زنان بودند که آنها را مدیریت و آرام کردند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3674/3707/19610/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-(1)?SID=175480 «نقش زن در قیام عاشورا»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> در این میان نقش زینب سنگینتر از همه بود. او باید از پیام عاشورا و قافله اسرا مراقبت کرده و از جان امام سجاد محافظت میکرد. در روز عاشورا شمر میخواست امام سجاد را به شهادت برساند اما زینب در برابر تیغ شمر ایستاد و مانع شهادت او شد. همچنین در کوفه وقتی برنامه شهادت امام سجاد با جدیت بیشتر تعقیب شد باز زینب خود را سپر برادرزادهاش ساخت و به دشمن فهماند که برای از بین بردن علی بن الحسین باید اول زینب را از میان بردارند که چنین امری برای دشمن اجرایی نبود.<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/1539181/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 اسعدی، «نگاهی به اهداف و شیوه مبارزاتی حضرت زینب در پسا عاشورا»، وبسایت راسخون.]</ref> | وظیفه زنان در روز عاشورا، سنگین بود. آنها فراتر از تحمل شهادت همسر و فرزندان خود، باید کودکان تشنه و مضطرب را نیز آرام میکردند. وقتی خیمهها آتش گرفت و کودکان هراسان به بیابان گریختند، این زنان بودند که آنها را مدیریت و آرام کردند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3674/3707/19610/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-(1)?SID=175480 «نقش زن در قیام عاشورا»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> در این میان نقش زینب سنگینتر از همه بود. او باید از پیام عاشورا و قافله اسرا مراقبت کرده و از جان امام سجاد محافظت میکرد. در روز عاشورا شمر میخواست امام سجاد را به شهادت برساند اما زینب در برابر تیغ شمر ایستاد و مانع شهادت او شد. همچنین در کوفه وقتی برنامه شهادت امام سجاد با جدیت بیشتر تعقیب شد باز زینب خود را سپر برادرزادهاش ساخت و به دشمن فهماند که برای از بین بردن علی بن الحسین باید اول زینب را از میان بردارند که چنین امری برای دشمن اجرایی نبود.<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/1539181/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 اسعدی، «نگاهی به اهداف و شیوه مبارزاتی حضرت زینب در پسا عاشورا»، وبسایت راسخون.]</ref> | ||
==تاکید بر حیاء و عفت== | ==تاکید بر حیاء و عفت== | ||
در روز عاشورا وقتی لشکر ابنسعد به سوی خیمهها هجوم بردند. بانوان حرم برای حفظ حرمت خود تمام زیورآلاتشان را در محلی جمع کرده و زینب با نشان دادن آنها به غارتگران، اجازه نمیدهد دست نامحرم به زنان حرم برسد. در این میان تنها گوشوارهای در گوش فاطمه دختر حسین بن علی بود که دشمن با کشیدن آن، گوش را برید و گوشواره را برد. وقتی فاطمه به هوش آمد نخستین چیزی را که خواست پوششی برای سرش بود. به گزارش مورخین خواستۀ جدی بانوان در روز عاشورا از ابنسعد، برگرداندن لباسهای غارت شدهشان بود. وقتی اسیران را وارد کوفه کردند، زینب از مردم میخواهد؛ به جای غذا اسباب حجاب به آنها بدهند. امکلثوم دختر علی از مأمور اسرا میخواهد که آنها را از دروازهای وارد شهر شام کند که تماشاچی کمتری داشته باشد. زینب با لحنی تند، یزید را سرزنش میکند که کنیزکان خود را در حرمسرا مستور ساخته و دختران رسول خدا را بهعنوان اسیر از شهری به شهری میبرد، حجاب آنها را هتک کرده و چهرههایشان را در معرض دید همگان قرار میدهد! سکینه دختر امام حسین به رغم تمام ستمهایی که کشیده بود بیشتر از این جهت میگریست که پوششی برای صورتش نداشت. این امور حاکی از اهمیت بنیادین حجاب در نزد بانوان عاشورایی است.<ref>ستاری و طباطبایی، «کنشهای رفتاری حجاب در واقعة عاشورا و نتایج تزبیتی حاصل از آن»، 1395ش، ص123-121.</ref> | در روز عاشورا وقتی لشکر ابنسعد به سوی خیمهها هجوم بردند. بانوان حرم برای حفظ حرمت خود تمام زیورآلاتشان را در محلی جمع کرده و زینب با نشان دادن آنها به غارتگران، اجازه نمیدهد دست نامحرم به زنان حرم برسد. در این میان تنها گوشوارهای در گوش فاطمه دختر حسین بن علی بود که دشمن با کشیدن آن، گوش را برید و گوشواره را برد. وقتی فاطمه به هوش آمد نخستین چیزی را که خواست پوششی برای سرش بود. به گزارش مورخین خواستۀ جدی بانوان در روز عاشورا از ابنسعد، برگرداندن لباسهای غارت شدهشان بود. وقتی اسیران را وارد کوفه کردند، زینب از مردم میخواهد؛ به جای غذا اسباب [[حجاب]] به آنها بدهند. امکلثوم دختر علی از مأمور اسرا میخواهد که آنها را از دروازهای وارد شهر شام کند که تماشاچی کمتری داشته باشد. زینب با لحنی تند، یزید را سرزنش میکند که کنیزکان خود را در حرمسرا مستور ساخته و دختران رسول خدا را بهعنوان اسیر از شهری به شهری میبرد، حجاب آنها را هتک کرده و چهرههایشان را در معرض دید همگان قرار میدهد! سکینه دختر امام حسین به رغم تمام ستمهایی که کشیده بود بیشتر از این جهت میگریست که پوششی برای صورتش نداشت. این امور حاکی از اهمیت بنیادین حجاب در نزد بانوان عاشورایی است.<ref>ستاری و طباطبایی، «کنشهای رفتاری حجاب در واقعة عاشورا و نتایج تزبیتی حاصل از آن»، 1395ش، ص123-121.</ref> | ||
==نقش تبیینگری== | ==نقش تبیینگری== | ||
وقتی اسرا وارد کوفه میشوند مردم به تماشا میآیند؛ زینب از بدعهدی و فساد پیشگی مردم کوفه میگوید، جنایاتشان را در کربلا چنان تصویر میکند که مردم شروع به گریستن میکنند. پیرمردی اشک ریخته و تصدیق میکند که خاندان رسول خدا از بهترین خاندان و زنانشان از بهترین زنان هستند.<ref>برسي، احتجاج، 1381ش، ج2، ص108-110. </ref> اهلبیت را وارد مجلس ابنزیاد میکنند. عبیدالله با چوب بر لبان حسین بن علی زده<ref>طبرى، تاريخ الأمم و الملوك، 1375ش، ج7، ص3066.</ref> و چنین میپندارد که خدا او را پیروز کرد؛ زینب، با اشاره به آیه تطهیر و اینکه در کربلا چیزی جز زیبایی ندیده است،<ref>مجلسي، بحارالأنوار، بيتا، ج45، ص116.</ref> فضای مجلس را منقلب و ابنزیاد را خشمگین ساخت.<ref> ابناثير، الكامل في التاريخ، 1371ش، ج11، ص194.</ref> ابنزیاد برای جلوگیری از گسترش نفرت عمومی درصدد انکار دستور قتل حسین بن علی برآمده و میخواست عمر سعد را عامل اصلی فاجعه کربلا معرفی کند که وی نیز با استناد به دستور وی خود او را عامل اصلی معرفی کرد.<ref> ابناثير، الكامل في التاريخ، 1371ش، ج11، ص211–210.</ref> | وقتی اسرا وارد کوفه میشوند مردم به تماشا میآیند؛ زینب از بدعهدی و فساد پیشگی مردم کوفه میگوید، جنایاتشان را در کربلا چنان تصویر میکند که مردم شروع به گریستن میکنند. پیرمردی اشک ریخته و تصدیق میکند که خاندان رسول خدا از بهترین خاندان و زنانشان از بهترین زنان هستند.<ref>برسي، احتجاج، 1381ش، ج2، ص108-110. </ref> اهلبیت را وارد مجلس ابنزیاد میکنند. عبیدالله با چوب بر لبان حسین بن علی زده<ref>طبرى، تاريخ الأمم و الملوك، 1375ش، ج7، ص3066.</ref> و چنین میپندارد که خدا او را پیروز کرد؛ زینب، با اشاره به آیه تطهیر و اینکه در کربلا چیزی جز زیبایی ندیده است،<ref>مجلسي، بحارالأنوار، بيتا، ج45، ص116.</ref> فضای مجلس را منقلب و ابنزیاد را خشمگین ساخت.<ref> ابناثير، الكامل في التاريخ، 1371ش، ج11، ص194.</ref> ابنزیاد برای جلوگیری از گسترش نفرت عمومی درصدد انکار دستور قتل حسین بن علی برآمده و میخواست عمر سعد را عامل اصلی فاجعه کربلا معرفی کند که وی نیز با استناد به دستور وی خود او را عامل اصلی معرفی کرد.<ref> ابناثير، الكامل في التاريخ، 1371ش، ج11، ص211–210.</ref> | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۶: | ||
حضور اهلبیت عاشورایی در شام با خطابههای زینب کبری و امام سجاد، موجب گرهگشایی از ذهنیت اهالی شام، شکسته شدن هیبت بنیامیه و گسترش تنفر از یزید در میان امّت اسلامی شد. اهالی شام که عمری به علی و آلعلی اهانت کرده بودند، یزید را لعن میکردند.<ref>محبی، قیام عاشورا و احیای تفکر دینی، 1442ق، ص285-284.</ref> یزید برای کاستن از فشار افکار عمومی، ابنزیاد را مقصر میداند<ref> ابناثير، الكامل في التاريخ، 1371ش، ج11، ص202.</ref> و به زنش دستور میدهد که برای پسر پیامبر فغان کرده و سیاهپوش شود.<ref>طبرى، تاريخ الأمم و الملوك، 1375ش، ج7، ص3079.</ref> کاروان پیروز کربلا به سوی مدینه برگشت و عاشورای حسین بن علی تبدیل به زندهترین مکتب حیاتبخش در افق فکری انسانها شد و در متن تاریخ و زندگی امت اسلامی جاری و جاودانه شد.<ref>محبی، قیام عاشورا و احیای تفکر دینی، 1442ق، ص287-286.</ref> این حادثه نشان داد که زن در حاشیه تاریخ نیست و در متن حوادث مهم تاریخی قرار دارد.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=46308 خامنهای، «عظمت زنانه، عزت مجاهدانه»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.] </ref> | حضور اهلبیت عاشورایی در شام با خطابههای زینب کبری و امام سجاد، موجب گرهگشایی از ذهنیت اهالی شام، شکسته شدن هیبت بنیامیه و گسترش تنفر از یزید در میان امّت اسلامی شد. اهالی شام که عمری به علی و آلعلی اهانت کرده بودند، یزید را لعن میکردند.<ref>محبی، قیام عاشورا و احیای تفکر دینی، 1442ق، ص285-284.</ref> یزید برای کاستن از فشار افکار عمومی، ابنزیاد را مقصر میداند<ref> ابناثير، الكامل في التاريخ، 1371ش، ج11، ص202.</ref> و به زنش دستور میدهد که برای پسر پیامبر فغان کرده و سیاهپوش شود.<ref>طبرى، تاريخ الأمم و الملوك، 1375ش، ج7، ص3079.</ref> کاروان پیروز کربلا به سوی مدینه برگشت و عاشورای حسین بن علی تبدیل به زندهترین مکتب حیاتبخش در افق فکری انسانها شد و در متن تاریخ و زندگی امت اسلامی جاری و جاودانه شد.<ref>محبی، قیام عاشورا و احیای تفکر دینی، 1442ق، ص287-286.</ref> این حادثه نشان داد که زن در حاشیه تاریخ نیست و در متن حوادث مهم تاریخی قرار دارد.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=46308 خامنهای، «عظمت زنانه، عزت مجاهدانه»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.] </ref> | ||
==نقشهای ترویجی== | ==نقشهای ترویجی== | ||
از آثار رسالت زینب کبری در قیام عاشورا، برقراری سنّت عزاداری سیدالشهداء است. نخستین روضهخوان حسین بن علی، خواهرش زینب بود. او برای این سنّت، هیچ محدودیت مکانی و زمانی تعریف نکرد، از صحنه جنگ گرفته تا کوفه و شام، همه را محفل اشک بر مصائب امام حسین قرار داد تا هم از حیث محتوایی، اهداف قیام را محقق سازد و هم این موضوع را به یک فرهنگ عمومی تبدیل کند.<ref>«[https://rasekhoon.net/article/show/1539181/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 نگاهی به اهداف و شیوه مبارزاتی حضرت زینب در پسا عاشورا»، وبسایت راسخون.]</ref> اقدام دیگر زینب در همین راستا بازگشت به کربلا بود تا زیارت اربعین در تاریخ، ماندگار شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=46308 خامنهای، «عظمت زنانه، عزت مجاهدانه»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.]</ref> | از آثار رسالت زینب کبری در قیام عاشورا، برقراری سنّت عزاداری سیدالشهداء است. نخستین [[روضههای زنانه|روضهخوان]] حسین بن علی، خواهرش زینب بود. او برای این سنّت، هیچ محدودیت مکانی و زمانی تعریف نکرد، از صحنه جنگ گرفته تا کوفه و شام، همه را محفل اشک بر مصائب امام حسین قرار داد تا هم از حیث محتوایی، اهداف قیام را محقق سازد و هم این موضوع را به یک فرهنگ عمومی تبدیل کند.<ref>«[https://rasekhoon.net/article/show/1539181/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 نگاهی به اهداف و شیوه مبارزاتی حضرت زینب در پسا عاشورا»، وبسایت راسخون.]</ref> اقدام دیگر زینب در همین راستا بازگشت به کربلا بود تا زیارت [[جنسیت در پیادهروی اربعین|اربعین]] در تاریخ، ماندگار شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=46308 خامنهای، «عظمت زنانه، عزت مجاهدانه»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
