مبانی فمینیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

این معنا از اومانیسم یکی از مبانی دنیای جدید به شمار می‌آید و در بسیاری از فلسفه‌ها و مکاتب پس از رنسانس تا حال نیز وجود داشته است. اومانیسم در واقع یک جریان افراطی بود که در مقابل تفریط‌گرایی مسیحیت در قرون وسطی پدید آمد. مسیحیت معتقد بود که انسان با هبوط آدم، ذاتاً و فطرتاً به معصیت آلوده و از جانب خویش راهی برای نجات ندارد. از این دیدگاه طبیعت و دنیای مادی و حتی جسم انسانی سراسر موجوداتی شرور و شرآفرین‌اند و روح تنها با دوری از شرایط مادی و جسمانی است که می‌تواند به رستگاری نائل شود. خداوند با فروفرستادن فرزند خود عیسی مسیح و به صلیب کشیدن او کفاره گناه مؤمنان را پرداخته وانسان‌ها تنها با ایمان به صلیب می‌توانند امید به نجات و رستگاری داشته باشند: از این رو، انسان قرون وسطایی جهان واقعی را امری ماوراءطبیعی می‌دانست و زندگی را به یک  امر آسمانی و آرمانی محدود می‌کرد. این در حالی بود که کلیسائیان با دعوت به زهد و رهبانیت عملاً خود دنیاطلبی و ثروت‌اندوزی می‌کردند. رنسانس با ظهور سرمایه‌داری همین نقطه ضعف فرهنگی مسیحی را نشانه گرفت و با شعار بازگشت به طبیعت بشری و کامروایی دنیوی هرگونه اتکا به جهان دیگر و چشم‌داشت از عالم بالا را مردود شمرد. <ref>چراغی کوتیانی، خانواده، اسلام و فمینیسم، ص 66</ref>  

پذیرش حکومت خدا و نمایندگان او بر جامعه است. بنابراین مذهب تمام وجوه حیات انسانی را در بر می‌گیرد و ارزش‌های مستقل از مذهب نفی می‌شوند. اومانیسم هیچ مرجع و اقتداری را به رسمیت نمی‌شناسد و معتقد است هیچ مرجعیتی برای تفسیر عالم و نظم‌بخشی به آن جز انسان وجود ندارد و حاکمیت بر سرنوشت انسان در اختیار انسان است. براساس این اندیشه انسان‌محور همه اشیاء و آفریننده ارزش‌ها و شاخص شناسایی نیکی و بدی است. در این دیدگاه انسان به جای خدا می‌نشیند و می‌تواند بدون کمک گرفتن از دین، مشکلات زندگی خود را حل کند.  

اومانیسم هیچ مرجع و اقتداری را به رسمیت نمی‌شناسد. اومانیسم بیشتر دیدگاهی سلبی است که به نفی دخالت دین و مرجعیت آن در حیات بشری می‌پردازد. اومانیسم از بنیادی‌ترین مبانی فکری [[فمینیست‎‌ها]] محسوب می‌شود. اومانیسم همراه با مفاهیم دیگری نظیر عدالت، تساوی، حقوق برابر در تقویت جنبش‌های خاص از جمله [[فمینیستی]] نقش اساسی ایفا کرد.  <ref>رودگر، فمینیسم؛ تاریخچه، نظریات، گرایش‌ها، نقد، 1394، ص 192</ref>

[[فمینیسم]] در آغاز پیدایش، ماهیتی اومانیستی داشته است.[[آگوست کنت]]، [[جان استوارت میل]] و [[همسرش]] [[هریت تیلور]]، [[سارا گریمکه]] در قرن نوزدهم از معروف‌ترین طرفداران نظریه تعمیم حقوق فردی اومانیستی به [[زنان]] و نخستین رهبران [[فمینیسم لیبرالی]] بودند. براساس نگرش اومانیستی، [[زن]] به عنوان یک انسان مستقل می‌تواند بر اساس عقل خودبنیاد خویش و بر اساس میل درونی خود سبک زندگی‌اش را برگزیند. [[نظم جنسی]] آرمانی برای [[فمینیست‌های لیبرال]]، آن بود که هر فردی، هر نوع زندگی را که می‌خواهد برای خود برگزیند و گزینش او از سوی دیگران پذیرفته شود.

# قانون اعطای حق خودداری از [[تمکین جنسی]] به [[زنان]] در مقابل [[همسر]]

از آن‌جا که در نگاه انسان‌گرایانه [[فمینیست‌ها]]، محور در [[خانواده]] انسان و خواسته‌های نفسانی او است، [[خانواده]] باید به‌گونه‌ای بازسازی و تعریف گردد که که لذّت در آن نقش محوری داشته باشد. بدین جهت هرچه که بخواهد لذّت دنیوی انسان را محدود کرده و یا تهدید نماید محکوم به زوال و نابودی است هرچند این عامل [[خانواده]] و کارکردهای آن باشند. <ref>چراغی، فمینیسم و نوع نگاه به خانواده، 1386</ref>

[[فمینیسم]]  با بهره‌گیری از  مبنای سکولاریسم، بدنبال حذف دین از [[نهاد خانواده]] است. [[فمینیست‌ها]] نمی‌توانند به ارزش‌های دینی معتقد باشند، زیرا مسائل حقوقی و سیاسی _ اجتماعی مر بوط به [[زنان]] را خارج از قلمرو هر دینی می‌دانند. لذا: احکامی مانند [[حجاب]]، ممنوعیت [[سقط جنین]]، ضابطه‌مند شدن [[روابط جنسی]] و احکام مربوط به [[خانواده]] و اخلاق و ارزش‌های دینی را مصداق ستم به [[زنان]] می‌دانند.  

سکولاریسم]] دلیلی برای تحمل محدودیت‌ها و سختی‌های [[ازدواج]] و [[خانواده]] وجود ندارد. دین بر تأسیس و استمرار [[خانواده]] تأکید می‌کند و چون کلیسا دچار فرایند سکولاریزاسیون گردید، لذا [[خانواده]] نیز پشتوانه اجتماعی و سیاسی و فرهنگی خود را از دست داد. لذا: فرایند [[فروپاشی خانواده]] از سکولاریسم شروع شده و تا زمانی که سکولاریسم بر تمدن غرب، حکومت کند، فرایند [[فروپاشی خانواده]] نیز ادامه خواهد یافت. <ref>چراغی کوتیانی، خانواده، اسلام و فمینیسم، ص 69</ref>  

«[[پل ویتز]]» می‌نویسد: « [[والدین]] جدا از هم، [[مطلقه‌]]ها و [[خانواده‌]]های از هم پاشیده غیرسنتی را بهترین نمونه‌های [[خانواده]] سکولار می‌دانم. این [[خانواده‌ها]]، خروج منطقی و اجتناب‌ناپذیر سکولاریزاسیون هستند» او معتقد است: «ریشه مشکلات و گرفتاری‌های غرب به این سخن نیچه باز می‌گردد که اگر خدا مرده است، پس همه کار می‌توان انجام داد. براساس این ایده، فرد از [[ازدواج]] و صاحب فرزند شدن امتناع می‌ورزد، چرا که هم [[ازدواج]] و هم [[بچه‌دار شدن]]، هردو، نیاز به ایثار دارد تا آزادی و اختیار تام» <ref>ویتز، 1383، ص 83</ref>  

وی راه نجات [[خانواده]] از بحران موجود را بازگشت به اصول و مبانی دینی برشمرده و می‌نویسد: «من به جرأت می‌گویم که دولت سکولار اساساً قادر به تغییر و تحول در وضعیت آسیب‌شناسی شده و مستند [[خانواده‌ها]]ی امروزی نیست و تنها راه نجات روی‌آوردن به اصول و آموزه‌های مبنایی دین است. در غیر این صورت روز به روز شاهد وخیم‌تر شدن اوضاع خواهیم بود.<ref>ویتز، 1383، ص 83</ref>

فردگرایی نیز از [[مبانی فمینیسم]] است که اهمیت بالایی دارد. فردگرایی بر این مسئله اصرار می کند که فرد، کانون مرکزی هستی است و مالک جسم و جان خود می‌باشد و همه چیز اعم از مذهب، فلسفه، قانون و اخلاق تابع اوست و او تابع هیج چیز نمی‌باشد. در این دیدگاه امیال انسانی جایگاه مستحکمی پیدا می‌کند. تاثیرات فردگرایی در آرمان‌های [[فمینیستی]] آشکار است. شعارهای [[فمینیست]] از جمله؛ حق [[سقط جنین]]، حق [[آزادی جنسی]]، جدایی طلبی، زیر سوال بردن آموزه‌های اخلاق سنتی نتیجه منطقی آموزه فردگرایی است. فردگرایی از جنبه‌های مختلف مورد انتقاد اندیشمندان غربی واقع شده است. به‌عنوان نمونه هگل، فرد جوامع فردگرا را مانند درختی بی‌ریشه می‌داند که جامعه را فقط ظرف تامین نیازهای خود تلقی می‌کند. روابط انسان‌ها صرفا تجاری است و هیچ هویت مشترکی این اعضا را به هم وصل نمی‌کند. نتیجه این فردگرایی، انزوای فرد در خودپرستی است. <ref>رودگر، فمینیسم؛ تاریخچه، نظریات، گرایش‌ها، نقد، 1394، ص 197</ref>

در معرفت‌شناسی [[فمینیست پست مدرن]]، اینکه از معرفت چه کسی گفت‌وگو می‌شود؟ مهم‌ترین پرسش محسوب می‌شود. آنان به به رسمیت شناختن تکثر، تعدد، سیالیت و تنوع سعی می‌کنند در برابر اقتدارطلبی مقاومت کنند. فاعل شناسا در این رویکرد متکثر است. <ref>محسنی، بررسی و نقد مبانی فلسفی فمینیسم پست‌مدرن</ref>

از نظر [[فمینیست‌های پست مدرن]] برتری دادن به عقل‌گرایی به دلیل در حاشیه بودن [[زنان]] از قدرت و نظام معرفتی است. آنان خواستار توجه بیشتر به نقش عشق، عاطفه و احساسات هستند. عق‌گرایی ساخته و پرداخته نظام [[مردسالاری]] است که خشونت و جزم‌گرایی از آثار آن است. احساس و عاطفه از منایع اصیل معرفت است اما به دلیل به حاشیه رانده‌شدن [[زنان]]، در فرایند معرفت نادیده گرفته شده است. تقسیمات دو وجهی عقل/ احساس، روح/ بدن، ذهنی/ نظریه، واقعی/ عینی، [[مذکّر]]/ [[مؤنث]] برساخته عقل [[مردانه]] است. همواره به واژه اول با احترام نگریسته شده و واژه دوم تحقیر شده. در حالی‌که از نظر ارزشی همه این امور در یک مرتبه و جایگاه قرار دارند. نقش عاطفه در معرفت مانند نقش عقل است و کمتر نیست. <ref>محسنی، بررسی و نقد مبانی فلسفی فمینیسم پست‌مدرن</ref>