حمید گلزار (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''جراحی زیبایی،''' جراحی بخشی از بدن به‌منظور ارتقای زیبایی با انگیزه‌های روانی‌اجتماعی. | '''جراحی زیبایی،''' جراحی بخشی از بدن به‌منظور ارتقای زیبایی با انگیزه‌های روانی‌اجتماعی. | ||
امروزه جراحی زیبایی به یکی از روش‌های رایج برای تغییر ظاهر و افزایش اعتمادبه‌نفس تبدیل شده است. با پیشرفت تکنولوژی و تبلیغات گسترده، افراد بیشتری به‌دنبال اصلاح ویژگی‌های فیزیکی خود هستند، اما این کار، گاهی با خطرات جسمی و روانی همراه است. در نهایت، تصمیم برای انجام آن باید آگاهانه و با در نظر گرفتن تمام جوانب باشد. چه برای بهبود نقص‌ها یا تنها برای زیبایی، جراحی زیبایی بازتابی از اهمیت ظاهر در جامعۀ مدرن است، اما تعادل بین پذیرش خود و تغییر ظاهر، چالشی است که بسیاری با آن روبه‌رو می‌شوند. | امروزه جراحی زیبایی به یکی از روش‌های رایج برای تغییر ظاهر و افزایش اعتمادبه‌نفس تبدیل شده است. با پیشرفت تکنولوژی و تبلیغات گسترده، افراد بیشتری به‌دنبال اصلاح ویژگی‌های فیزیکی خود هستند، اما این کار، گاهی با خطرات جسمی و روانی همراه است. در نهایت، تصمیم برای انجام آن باید آگاهانه و با در نظر گرفتن تمام جوانب باشد. چه برای بهبود نقص‌ها یا تنها برای زیبایی، جراحی زیبایی بازتابی از اهمیت ظاهر در جامعۀ مدرن است، اما تعادل بین پذیرش خود و تغییر ظاهر، چالشی است که بسیاری با آن روبه‌رو می‌شوند. | ||
==مفهوم شناسی جراحی زیبایی== | ==مفهوم شناسی جراحی زیبایی== | ||
جراحی زیبایی (Cosmetic Surgery) شاخه‌ای تخصصی از پزشکی است<ref>. [https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1750481307079203 Mirivel, “Managing poor surgical candidacy: Communication problems for plastic surgeons”, 2007, p.309.]</ref> که با به‌کارگیری روش‌های جراحی و مداخلات پزشکی، به تغییر ساختاری یا بهبود ظاهری بافت‌ها و اندام‌ها می‌پردازد.<ref>. [https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1740144518305552 Sarwer, “Body image, cosmetic surgery, and minimally invasive treatments”, 2019, p.302-308.]</ref> هدف آن ارتقای تناسب، تقارن و زیبایی متناسب با استانداردهای زیبایی‌شناختی و انتظارات فردی است،<ref>. محسنی، جامعهشناسی پزشکی، ۱۳۸۲ش، ص۱۳۱؛ گیدنز و بردسال، جامعهشناسی، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۱.</ref> هرچند نتایج تحت‌تأثیر عوامل بیولوژیکی و ذهنی بودن ادراک زیبایی قرار دارد.<ref>. [https://wjps.ir/article-1-272-en.html Mozaffari Niya and et al., “Iranians’ perspective to cosmetic surgery: a thematic content analysis for the reasons”, 2019, p.69.]</ref> بر خلاف جراحی ترمیمی که بر بازسازی عملکرد متمرکز است، این جراحی‌ها عمدتاً انتخابی و با انگیزه‌های | [[جراحی زیبایی]] (Cosmetic Surgery) شاخه‌ای تخصصی از پزشکی است<ref>. [https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1750481307079203 Mirivel, “Managing poor surgical candidacy: Communication problems for plastic surgeons”, 2007, p.309.]</ref> که با به‌کارگیری روش‌های جراحی و مداخلات پزشکی، به تغییر ساختاری یا بهبود ظاهری بافت‌ها و اندام‌ها می‌پردازد.<ref>. [https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1740144518305552 Sarwer, “Body image, cosmetic surgery, and minimally invasive treatments”, 2019, p.302-308.]</ref> هدف آن ارتقای تناسب، تقارن و زیبایی متناسب با استانداردهای زیبایی‌شناختی و انتظارات فردی است،<ref>. محسنی، جامعهشناسی پزشکی، ۱۳۸۲ش، ص۱۳۱؛ گیدنز و بردسال، جامعهشناسی، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۱.</ref> هرچند نتایج تحت‌تأثیر عوامل بیولوژیکی و ذهنی بودن ادراک زیبایی قرار دارد.<ref>. [https://wjps.ir/article-1-272-en.html Mozaffari Niya and et al., “Iranians’ perspective to cosmetic surgery: a thematic content analysis for the reasons”, 2019, p.69.]</ref> بر خلاف جراحی ترمیمی که بر بازسازی عملکرد متمرکز است، این جراحی‌ها عمدتاً انتخابی و با انگیزه‌های روانی اجتماعی انجام می‌شود.<ref>. [https://www.researchgate.net/publication/341777505_Psychological_aspects_of_Aesthetic_and_Cosmetic_surgery_Clinical_and_therapeutic_implications Jafferany and et al., “Psychological aspects of aesthetic and cosmetic surgery: Clinical and therapeutic implications”, 2020, p.2-3.]</ref> موفقیت این جراحی وابسته به ترکیب دانش آناتومی، مهارت‌های جراحی، درک اصول زیبایی‌شناسی و ملاحظات اخلاقی است و با چالش‌هایی مانند تبلیغات غیر واقع‌بینانه یا فشارهای اجتماعی نیز همراه است.<ref>. [https://www.socialpsychology.ir/article_156046.html خبازثابت و همکاران، «رابطه بین گرایش به جراحی زیبایی با نگرش به مد و تصویر بدنی منفی زنان متقاضی جراحی زیبایی با تکیه بر نوع جراحی: نقش میانجی‌گری تنظیم شناختی هیجان»، ۱۴۰۱ش، ۵۱.]</ref> | ||
==پیشینه تاریخی جراحی زیبایی== | ==پیشینه تاریخی جراحی زیبایی== | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
بر اساس اسناد تاریخی، ریشه‌های جراحی زیبایی به تمدن‌های باستانی باز می‌گردد. | بر اساس اسناد تاریخی، ریشه‌های جراحی زیبایی به تمدن‌های باستانی باز می‌گردد. | ||
مصر باستان (قرن ۱۶ قبل از میلاد): پاپیروس ادوین اسمیت شامل توصیفاتی از ترمیم بینی است.<ref>. روتکو، تاریخ مصور جراحی، ۱۳۹۴ش، ص۸۵.</ref> | '''مصر باستان (قرن ۱۶ قبل از میلاد)''': پاپیروس ادوین اسمیت شامل توصیفاتی از ترمیم بینی است.<ref>. روتکو، تاریخ مصور جراحی، ۱۳۹۴ش، ص۸۵.</ref> اسکندریه (قرن ۳ ق.م): هروفیلوس و اراسیستراتوس به‌عنوان پیشگامان آناتومی کاربردی شناخته می‌شوند.<ref>. قاسمی، عوامل مؤثر بر گرایش افراد به جراحی زیبایی با تأکید بر جنسیت مطالعه موردی زنان و مردان ۵۵-۱۸، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> هند باستان (۶۰۰ ق.م): متن ساسروهیتا توسط سوشروتا، تکنیک‌های اولیه رینوپلاستی را شرح داده است.<ref>. رجبی، بررسی جامعهشناسی با تعریف هویت زنان و گرایش آنان به جراحیهای زیبایی در شهر تهران، ۱۳۸۷ش، ص۴۹.</ref> | ||
'''روم باستان (قرن ۱ میلادی)''': سلوس، روش‌های ترمیم صورت را توصیف کرده است. جراحی پلاستیک مدرن از روش‌های باستانی مانند بازسازی بینی به سبک هندی در سال ۱۸۱۴م، توسط کارپو تا تکنیک‌های پیشرفته‌تر در جنگ‌های جهانی همانند کارهای گیلیس و مکایندو، پیشرفت کرد. نیاز به ترمیم آسیب‌های شدید جنگی، روش‌های پیوند پوست، بازسازی صورت و جراحی میکروسکوپی را توسعه داد. بسیاری از تکنیک‌های جراحی زیبایی ریشه در نوآوری‌های زمان جنگ دارند.<ref>. رجبی، بررسی جامعهشناسی با تعریف هویت زنان و گرایش آنان به جراحیهای زیبایی در شهر تهران، ۱۳۸۷ش، ص۵۰.</ref> | |||
نخستین شواهد جراحی پلاستیک به متون سانسکریت هند باستان در حدود ۲۶۰۰ سال پیش باز می‌گردد. در اوایل ۱۸۰۰م، جراحان اروپایی روش‌های نوین ترمیمی و زیبایی مانند اصلاح پلک را توسعه دادند، اما پیشرفت واقعی هنگامی رخ داد که برای اولین‌بار فتق چربی کرۀ چشم به‌درستی توصیف و درمان شد.<ref>. داداشی، جراحی زیبایی صورت، ۱۳۷۸ش، ص۱۵.</ref> | |||
نخستین شواهد جراحی پلاستیک به متون سانسکریت هند باستان در حدود ۲۶۰۰ سال پیش باز می‌گردد. در اوایل ۱۸۰۰م، جراحان اروپایی روش‌های نوین ترمیمی و زیبایی مانند اصلاح پلک را توسعه دادند، اما پیشرفت واقعی هنگامی رخ داد که برای اولین‌بار فتق چربی کرۀ چشم به‌درستی توصیف و درمان شد. <ref>. داداشی، جراحی زیبایی صورت، ۱۳۷۸ش، ص۱۵.</ref> | |||
==پیشینه تاریخی جراحی زیبایی در ایران== | ==پیشینه تاریخی جراحی زیبایی در ایران== | ||
دکتر سیروس اصانلو با تکمیل تحصیلاتش در آمریکا و بازگشت به ایران در دهۀ ۱۳۴۰ش، نخستین برنامه آکادمیک جراحی پلاستیک را در دانشگاه علوم پزشکی تهران پایه‌گذاری کرد و با تربیت نسل اول جراحان پلاستیک کشور، زیربنای تبدیل ایران به یکی از قطب‌های منطقه‌ای این رشته را فراهم کرد.<ref>. رجبی، «بررسی جامعهشناسی با تعریف هویت زنان و گرایش آنان به جراحیهای زیبایی در شهر تهران»، ۱۳۸۷ش، ص۵۰.</ref> | دکتر سیروس اصانلو با تکمیل تحصیلاتش در آمریکا و بازگشت به ایران در دهۀ ۱۳۴۰ش، نخستین برنامه آکادمیک جراحی پلاستیک را در دانشگاه علوم پزشکی تهران پایه‌گذاری کرد و با تربیت نسل اول جراحان پلاستیک کشور، زیربنای تبدیل ایران به یکی از قطب‌های منطقه‌ای این رشته را فراهم کرد.<ref>. رجبی، «بررسی جامعهشناسی با تعریف هویت زنان و گرایش آنان به جراحیهای زیبایی در شهر تهران»، ۱۳۸۷ش، ص۵۰.</ref> | ||
در میان انواع جراحیهای زیبایی، جراحی بینی (رینوپلاستی) پرطرفدارترین عمل زیبایی در ایران محسوب می‌شود که از نظر تعداد و کیفیت، رتبۀ نخست را به خود اختصاص داده است. پس از آن، لیپوساکشن به‌عنوان دومین جراحی پرتقاضا در حوزۀ زیبایی بدن در ایران است.<ref>. [https://wjps.ir/browse.php?a_id=309&sid=1&slc_lang=en Loghmani and et al., “Demographic Characteristics of Patients Undergoing Rhinoplasty: A Single Center Two-Time-Period Comparison”, 2017, p.276-277.]</ref> | در میان انواع جراحیهای زیبایی، جراحی بینی (رینوپلاستی) پرطرفدارترین عمل زیبایی در ایران محسوب می‌شود که از نظر تعداد و کیفیت، رتبۀ نخست را به خود اختصاص داده است. پس از آن، لیپوساکشن به‌عنوان دومین جراحی پرتقاضا در حوزۀ زیبایی [[بدن]] در ایران است.<ref>. [https://wjps.ir/browse.php?a_id=309&sid=1&slc_lang=en Loghmani and et al., “Demographic Characteristics of Patients Undergoing Rhinoplasty: A Single Center Two-Time-Period Comparison”, 2017, p.276-277.]</ref> | ||
==اقسام جراحی زیبایی== | ==اقسام جراحی زیبایی== | ||
===جراحی زیبایی با ماهیت درمانی=== | ===جراحی زیبایی با ماهیت درمانی=== | ||
بر اساس دیدگاه‌های پزشکی‌حقوقی، زمانی جراحی زیبایی به‌عنوان یک اقدام درمانی توجیه‌پذیر می‌شود که نقص موجود، سلامت جسمی یا روانی فرد را به‌طور جدی تهدید کند.<ref>. استفانی و همکاران، حقوق جزای عمومی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۵۱۲.</ref> معیار کلیدی، رعایت تناسب بین شدت عیب ساختاری و پیامدهای بالینی آن است. در این موارد، جراحی به‌عنوان ابزاری برای بازگرداندن سلامت روانی‌اجتماعی فرد و حفظ کیفیت زندگی وی عمل می‌کند. این رویکرد با موازین اخلاق پزشکی و حقوق بیماران نیز همسو است.<ref>. شجاع پوریان، مسئولیت مدنی ناشی از خطای شغلی پزشک، ۱۳۷۳ش، ص۱۷۶.</ref> | بر اساس دیدگاه‌های پزشکی‌حقوقی، زمانی جراحی زیبایی به‌عنوان یک اقدام درمانی توجیه‌پذیر می‌شود که نقص موجود، سلامت جسمی یا روانی فرد را به‌طور جدی تهدید کند.<ref>. استفانی و همکاران، حقوق جزای عمومی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۵۱۲.</ref> معیار کلیدی، رعایت تناسب بین شدت عیب ساختاری و پیامدهای بالینی آن است. در این موارد، جراحی به‌عنوان ابزاری برای بازگرداندن [[حق سلامتی زنان|سلامت]] روانی‌اجتماعی فرد و حفظ کیفیت زندگی وی عمل می‌کند. این رویکرد با موازین اخلاق پزشکی و حقوق بیماران نیز همسو است.<ref>. شجاع پوریان، مسئولیت مدنی ناشی از خطای شغلی پزشک، ۱۳۷۳ش، ص۱۷۶.</ref> | ||
===جراحی زیبایی غیردرمانی=== | ===جراحی زیبایی غیردرمانی=== | ||
| خط ۴۱: | خط ۳۴: | ||
==رویکردهای نظری به جراحی زیبایی== | ==رویکردهای نظری به جراحی زیبایی== | ||
===رویکرد | ===رویکرد مردمشناختی=== | ||
'''مارسل موس،''' با مفهوم تکنیک‌های بدنی<ref>. Featherstone and et al., The Body: Social Process and Cultural Theory, 1991, p.37.</ref> نشان داد که حرکات و رفتارهای بدن تحت‌تأثیر آموزش‌های فرهنگی و اجتماعی هستند و نه صرفاً طبیعی یا زیستی.<ref>. لچت، پنجاه متفکر بزرگ معاصر: از ساختارگرایی تا پسامدرنیته، ۱۳۷۸ش، ص58-59؛ دوفرانس، جامعهشناسی ورزش، ۱۳۸۵ش، ص۱۴5-۱۴6.</ref> | '''مارسل موس،''' با مفهوم تکنیک‌های بدنی<ref>. Featherstone and et al., The Body: Social Process and Cultural Theory, 1991, p.37.</ref> نشان داد که حرکات و رفتارهای بدن تحت‌تأثیر آموزش‌های فرهنگی و اجتماعی هستند و نه صرفاً طبیعی یا زیستی.<ref>. لچت، پنجاه متفکر بزرگ معاصر: از ساختارگرایی تا پسامدرنیته، ۱۳۷۸ش، ص58-59؛ دوفرانس، جامعهشناسی ورزش، ۱۳۸۵ش، ص۱۴5-۱۴6.</ref> | ||
'''مری داگلاس،''' بدن را به‌عنوان نمادی از نظم اجتماعی تحلیل کرد و نشان داد که کنترل بدن مانند پاکی یا نجاست، بازتابی از ساختارهای قدرت و مرزبندی‌های فرهنگی است.<ref>. ذکائی، جامعهشناسی جوانان ایران، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۵؛ بیلینگتون و همکاران، فرهنگ و جامعه، ۱۳۸۰ش، ص۷۶؛ اسمیت، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ۱۳۸۳ش، ص۱۲۸.</ref> سنت | '''مری داگلاس،''' بدن را به‌عنوان نمادی از نظم اجتماعی تحلیل کرد و نشان داد که کنترل بدن مانند پاکی یا نجاست، بازتابی از ساختارهای قدرت و مرزبندی‌های فرهنگی است.<ref>. ذکائی، جامعهشناسی جوانان ایران، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۵؛ بیلینگتون و همکاران، فرهنگ و جامعه، ۱۳۸۰ش، ص۷۶؛ اسمیت، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ۱۳۸۳ش، ص۱۲۸.</ref> سنت مردمشناسی توجه زیادی به چگونگی تبلور قدرت و سرکوب اجتماعی در بدن نشان میدهد.<ref>. ذکائی، جامعهشناسی جوانان ایران، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۵.</ref> | ||
موس و داگلاس تأکید دارند که بدن نه یک پدیدۀ صرفاً بیولوژیک، بلکه محصول شرایط اجتماعی‌فرهنگی و ابزاری برای بازتولید نظم و سرکوب است.<ref>. Featherstone and et al., The Body: Social Process and Cultural Theory, 1991, p.5.</ref> | موس و داگلاس تأکید دارند که بدن نه یک پدیدۀ صرفاً بیولوژیک، بلکه محصول شرایط اجتماعی‌فرهنگی و ابزاری برای بازتولید نظم و سرکوب است.<ref>. Featherstone and et al., The Body: Social Process and Cultural Theory, 1991, p.5.</ref> | ||
===رویکرد | ===رویکرد جامعهشناختی=== | ||
'''پیتر برگر و توماس لاکمن:''' بدن محصول جامعه‌پذیری و بازتاب هنجارهای اجتماعی است، اما انسان نیز از طریق کنش‌های بدنی، واقعیت اجتماعی را می‌سازد؛<ref>. برگر و لاکمن، ساخت اجتماعی واقعیت، ۱۳۷۵ش، ص۹۱؛ [https://www.sid.ir/paper/67404/fa آزادارمکی و چاوشیان، «بدن به مثابه رسانه هوبت»، ۱۳۸۱ش، ص۶۱.]</ref> یعنی هم جامعه بدن را شکل میدهد و هم بدن در ساخت جامعه نقش دارد.<ref>. سیدمن، کشاکش آراء در جامعهشناسی، ۱۳۸۶ش، ص۱۱1-۱۱4؛</ref> | '''پیتر برگر و توماس لاکمن:''' بدن محصول جامعه‌پذیری و بازتاب هنجارهای اجتماعی است، اما انسان نیز از طریق کنش‌های بدنی، واقعیت اجتماعی را می‌سازد؛<ref>. برگر و لاکمن، ساخت اجتماعی واقعیت، ۱۳۷۵ش، ص۹۱؛ [https://www.sid.ir/paper/67404/fa آزادارمکی و چاوشیان، «بدن به مثابه رسانه هوبت»، ۱۳۸۱ش، ص۶۱.]</ref> یعنی هم جامعه بدن را شکل میدهد و هم بدن در ساخت جامعه نقش دارد.<ref>. سیدمن، کشاکش آراء در جامعهشناسی، ۱۳۸۶ش، ص۱۱1-۱۱4؛</ref> | ||
| خط ۵۵: | خط ۴۸: | ||
'''اروینگ گافمن،''' بدن به‌عنوان رسانه ارتباطات روزمره از طریق کنترل حالات چهره و حرکات، همواره در حال مدیریت برداشت‌های دیگران و بازتولید روابط و هویت‌های اجتماعی است.<ref>. Edgar and Sedgwick, Cultural Theory, The Key Thinkers, 2000, p.86-85; Featherstone and et al., The Body: Social Process and Cultural Theory, 1991, p.12.</ref> | '''اروینگ گافمن،''' بدن به‌عنوان رسانه ارتباطات روزمره از طریق کنترل حالات چهره و حرکات، همواره در حال مدیریت برداشت‌های دیگران و بازتولید روابط و هویت‌های اجتماعی است.<ref>. Edgar and Sedgwick, Cultural Theory, The Key Thinkers, 2000, p.86-85; Featherstone and et al., The Body: Social Process and Cultural Theory, 1991, p.12.</ref> | ||
'''نوربرت الیاس،''' تحلیل تاریخی او نشان میدهد چگونه کنترل اجتماعی از اجبار بیرونی به خودانضباطی درونی تبدیل شد، به‌طوری‌که بدن‌ها به‌تدریج تحت نظارت خود فرد قرار گرفتند.<ref>. Edgar and Sedgwick, Cultural Theory, The Key Thinkers, 2000, p.67-69.</ref> | '''نوربرت الیاس،''' تحلیل تاریخی او نشان میدهد چگونه کنترل اجتماعی از اجبار بیرونی به خودانضباطی درونی و [[مدیریت بدن]] تبدیل شد، به‌طوری‌که بدن‌ها به‌تدریج تحت نظارت خود فرد قرار گرفتند.<ref>. Edgar and Sedgwick, Cultural Theory, The Key Thinkers, 2000, p.67-69.</ref> | ||
'''برایان ترنر،''' تمرکز او بر چگونگی تبدیل بدن به «مشکل اجتماعی» در جوامع مدرن است، جایی که نهادها از طریق پزشکی، ورزش و فناوری‌ها، آن را مدیریت می‌کنند.<ref>. Michael, Reconnecting Culture, Technology and Nature, from Society to Heterogeneity, 2000, p.97-98; Turner, The Body and Society: Explorations in Social Theory, 1996, p.3-6.</ref> ترنر، بدن را به‌عنوان | '''برایان ترنر،''' تمرکز او بر چگونگی تبدیل بدن به «مشکل اجتماعی» در جوامع مدرن است، جایی که نهادها از طریق پزشکی، [[ورزش بانوان|ورزش]] و فناوری‌ها، آن را مدیریت می‌کنند.<ref>. Michael, Reconnecting Culture, Technology and Nature, from Society to Heterogeneity, 2000, p.97-98; Turner, The Body and Society: Explorations in Social Theory, 1996, p.3-6.</ref> ترنر، بدن را به‌عنوان مجموعهای از عاملیت و مکانی از اختیار، تشخیص میدهد.<ref>. [https://www.researchgate.net/publication/258131080_Punk_Porn_and_Resistance Langman, “Punk, porn and resistance: carnivalization and the body in popular culture”, 2008, p.657.]</ref> | ||
نوربرت الیاس و برایان ترنز هر دو نشان می‌دهند بدن صحنه‌ای برای اجرای قدرت ساختارهای اجتماعی است، اما الیاس با رویکرد تاریخی و ترنر با تحلیل نهادی روبرو است.<ref>. Featherstone and et al., The Body: Social Process and Cultural Theory, 1991, p.5-8.</ref> | نوربرت الیاس و برایان ترنز هر دو نشان می‌دهند بدن صحنه‌ای برای اجرای [[بدن و مناسبات قدرت|قدرت]] ساختارهای اجتماعی است، اما الیاس با رویکرد تاریخی و ترنر با تحلیل نهادی روبرو است.<ref>. Featherstone and et al., The Body: Social Process and Cultural Theory, 1991, p.5-8.</ref> | ||
'''میشل فوکو،''' قدرت در جوامع مدرن از طریق نهادها بدن‌ها را تحت نظارت و کنترل دقیق قرار میدهد و با مکانیسم‌های انضباطی، سوژه‌های مطیع می‌سازد.<ref>. ذکائی، جامعهشناسی جوانان ایران، ۱۳۸۶ش، ص۱۷7-۱۷8.</ref> قدرت نه فقط سرکوبگر، بلکه سازنده است و از طریق بدن‌ها، هویت‌ها و رفتارها را تولید می‌کند.<ref>. لوپز و اسکات، ساخت اجتماعی، ۱۳۸۵ش، ص۱56-۱60.</ref> | '''میشل فوکو،''' قدرت در جوامع مدرن از طریق نهادها بدن‌ها را تحت نظارت و کنترل دقیق قرار میدهد و با مکانیسم‌های انضباطی، سوژه‌های مطیع می‌سازد.<ref>. ذکائی، جامعهشناسی جوانان ایران، ۱۳۸۶ش، ص۱۷7-۱۷8.</ref> قدرت نه فقط سرکوبگر، بلکه سازنده است و از طریق بدن‌ها، هویت‌ها و رفتارها را تولید می‌کند.<ref>. لوپز و اسکات، ساخت اجتماعی، ۱۳۸۵ش، ص۱56-۱60.</ref> | ||
| خط ۶۵: | خط ۵۸: | ||
'''پیر بوردیو،''' عادت‌واره‌های طبقاتی از طریق بدن تجسم می‌یابند و الگوهای رفتاری، سلیقه‌ها و حتی حرکات بدنی، بازتاب موقعیت اجتماعی افراد هستند.<ref>. ذکائی، جامعهشناسی جوانان ایران، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۶.</ref> بدن نه فقط یک موجودیت زیستی، بلکه سرمایه‌ای نمادین است که نابرابری‌های اجتماعی را بازتولید می‌کند.<ref>. لوپز و اسکات، ساخت اجتماعی، ۱۳۸۵ش، ص۱58-۱63.</ref> | '''پیر بوردیو،''' عادت‌واره‌های طبقاتی از طریق بدن تجسم می‌یابند و الگوهای رفتاری، سلیقه‌ها و حتی حرکات بدنی، بازتاب موقعیت اجتماعی افراد هستند.<ref>. ذکائی، جامعهشناسی جوانان ایران، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۶.</ref> بدن نه فقط یک موجودیت زیستی، بلکه سرمایه‌ای نمادین است که نابرابری‌های اجتماعی را بازتولید می‌کند.<ref>. لوپز و اسکات، ساخت اجتماعی، ۱۳۸۵ش، ص۱58-۱63.</ref> | ||
'''آنتونی گیدنز،''' بدن در مدرنیته به پروژه‌ای بازتابی تبدیل می‌شود که افراد از طریق سبک زندگی و انتخاب‌های روزمره، آن را فعالانه می‌سازند و بازتعریف می‌کنند.<ref>. [https://www.researchgate.net/publication/249686254_Identity_as_an_Embodied_Event Budgeon, “Identity as an embodied event”, 2003, p.36.]</ref> این خودساختگی تحت‌تأثیر نهادهای مدرن (پزشکی، رسانه‌ها، بازار) صورت می‌گیرد.<ref>. گیدنز، تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ۱۳۸۳ش، ص۱۴۶.</ref> تعامل پیچیده بین عاملیت فردی و ساختارهای اجتماعی در شکل‌دهی به بدن به‌عنوان کالایی فرهنگی‌اجتماعی، نکته کلیدی نظریه گیدنز است.<ref>. اسمیت، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ۱۳۸۳ش، ص۲۳۲.</ref> | '''آنتونی گیدنز،''' بدن در مدرنیته به پروژه‌ای بازتابی تبدیل می‌شود که افراد از طریق سبک زندگی و انتخاب‌های روزمره، آن را فعالانه می‌سازند و بازتعریف می‌کنند.<ref>. [https://www.researchgate.net/publication/249686254_Identity_as_an_Embodied_Event Budgeon, “Identity as an embodied event”, 2003, p.36.]</ref> این خودساختگی تحت‌تأثیر نهادهای مدرن (پزشکی، رسانه‌ها، بازار) صورت می‌گیرد.<ref>. گیدنز، تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ۱۳۸۳ش، ص۱۴۶.</ref> تعامل پیچیده بین عاملیت فردی و ساختارهای اجتماعی در شکل‌دهی به [[بدن]] به‌عنوان کالایی فرهنگی‌اجتماعی، نکته کلیدی نظریه گیدنز است.<ref>. اسمیت، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ۱۳۸۳ش، ص۲۳۲.</ref> | ||
==مقایسه نظریه‌های جامعهشناسی بدن == | |||
====مقایسه نظریه‌های [[جامعه شناسی بدن|جامعهشناسی بدن]]==== | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| خط ۸۳: | خط ۷۷: | ||
| style="text-align: left;" |تعامل دیالکتیکی عاملیت و ساختار | | style="text-align: left;" |تعامل دیالکتیکی عاملیت و ساختار | ||
| style="text-align: left;" |فرآیندهای جامعه‌پذیری جنسیتی | | style="text-align: left;" |فرآیندهای جامعه‌پذیری جنسیتی | ||
|- | |- | ||
! style="text-align: left;" |'''اروینگ گافمن''' | ! style="text-align: left;" |'''اروینگ گافمن''' | ||
| style="text-align: left;" |نمایش خود و مدیریت تأثرات | |||
| style="text-align: left;" |بدن به‌عنوان ابزار نمایش اجتماعی | |||
| style="text-align: left;" |کنترل متقابل در تعاملات روزمره | |||
| style="text-align: left;"| نمایش خود و مدیریت تأثرات | | style="text-align: left;" |عاملیت فردی در چارچوب هنجارها | ||
| style="text-align: left;"| بدن به‌عنوان ابزار نمایش اجتماعی | | style="text-align: left;" |تعاملات چهره‌به‌چهره، انگ اجتماعی | ||
| style="text-align: left;"| کنترل متقابل در تعاملات روزمره | |||
| style="text-align: left;"| عاملیت فردی در چارچوب هنجارها | |||
| style="text-align: left;"| تعاملات چهره‌به‌چهره، انگ اجتماعی | |||
|- | |- | ||
| style="text-align: left;"| '''برایان ترنر''' | | style="text-align: left;" |'''برایان ترنر''' | ||
| style="text-align: left;"| جامعهشناسی بدن | | style="text-align: left;" |جامعهشناسی بدن | ||
| style="text-align: left;"| بدن به‌عنوان مسئله اجتماعی | | style="text-align: left;" |بدن به‌عنوان مسئله اجتماعی | ||
| style="text-align: left;"| پزشکی‌سازی و نهادهای انضباطی | | style="text-align: left;" |پزشکی‌سازی و نهادهای انضباطی | ||
| style="text-align: left;"| سلطه ساختارهای نهادی | | style="text-align: left;" |سلطه ساختارهای نهادی | ||
| style="text-align: left;"| رژیم‌های درمانی، ورزش‌های انضباطی | | style="text-align: left;" |رژیم‌های درمانی، ورزش‌های انضباطی | ||
|- | |- | ||
| style="text-align: left;"| '''میشل فوکو''' | | style="text-align: left;" |'''میشل فوکو''' | ||
| style="text-align: left;"| زیست‌قدرت و انضباط | | style="text-align: left;" |زیست‌قدرت و انضباط | ||
| style="text-align: left;"| بدن به‌عنوان هدف قدرت | | style="text-align: left;" |بدن به‌عنوان هدف قدرت | ||
| style="text-align: left;"| مکانیسم‌های انضباطی (پاناپتیکون) | | style="text-align: left;" |مکانیسم‌های انضباطی (پاناپتیکون) | ||
| style="text-align: left;"| ساختارهای قدرت تولیدکننده سوژه | | style="text-align: left;" |ساختارهای قدرت تولیدکننده سوژه | ||
| style="text-align: left;"| زندان‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها | | style="text-align: left;" |زندان‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها | ||
|- | |- | ||
| style="text-align: left;"| | ! style="text-align: left;" |'''پیر بوردیو''' | ||
| style="text-align: left;" |عادت‌واره و سرمایه نمادین | |||
| style="text-align: left;" |بدن به‌عنوان بازتاب موقعیت اجتماعی | |||
| style="text-align: left;" |خشونت نمادین و بازتولید طبقاتی | |||
| style="text-align: left;" |عادت‌واره به‌عنوان ساختار درونی‌شده | |||
| style="text-align: left;" |سلیقه‌های بدنی، سبک‌های زندگی | |||
|- | |- | ||
| style="text-align: left;" |'''آنتونی گیدنز''' | |||
| style="text-align: left;" |مدرنیته و خود بازتابی | |||
| style="text-align: left;" |بدن به‌عنوان پروژه شخصی | |||
| style="text-align: left;" |نهادهای مدرن (پزشکی، رسانه) | |||
| style="text-align: left;" |عاملیت بازتابی در ساختارهای مدرن | |||
| style="text-align: left;" |مدیریت ریسک، سبک‌های زندگی سلامت‌محور | |||
| style="text-align: left;"| '''آنتونی گیدنز''' | |||
| style="text-align: left;"| مدرنیته و خود بازتابی | |||
| style="text-align: left;"| بدن به‌عنوان پروژه شخصی | |||
| style="text-align: left;"| نهادهای مدرن (پزشکی، رسانه) | |||
| style="text-align: left;"| عاملیت بازتابی در ساختارهای مدرن | |||
| style="text-align: left;"| مدیریت ریسک، سبک‌های زندگی سلامت‌محور | |||
|} | |} | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۲۰: | ||
'''فمینیسم لیبرال'''؛ اگرچه زنان تحت فشار ساختارهای اجتماعی هستند، اما با اصلاح قوانین و افزایش انتخاب‌های فردی می‌توان به خودمختاری بدن دست یافت.<ref>. آبوت و والاس، جامعهشناسی زنان، ۱۳۸۲ش، ص۲7۸-۲8۸.</ref> | '''فمینیسم لیبرال'''؛ اگرچه زنان تحت فشار ساختارهای اجتماعی هستند، اما با اصلاح قوانین و افزایش انتخاب‌های فردی می‌توان به خودمختاری بدن دست یافت.<ref>. آبوت و والاس، جامعهشناسی زنان، ۱۳۸۲ش، ص۲7۸-۲8۸.</ref> | ||
هر دو جریان تأکید دارند که بدن زنان در فرهنگ مصرفی به کالایی تبدیل شده که توسط قدرت‌های اجتماعی مدیریت می‌شود.<ref>. Luo, Aching for the Modern Body: Chinese women’s consumption of cosmetic surgery2008, p.36-43.</ref> | هر دو جریان تأکید دارند که بدن زنان در فرهنگ [[مصرف نمایشی|مصرفی]] به کالایی تبدیل شده که توسط قدرت‌های اجتماعی مدیریت می‌شود.<ref>. Luo, Aching for the Modern Body: Chinese women’s consumption of cosmetic surgery2008, p.36-43.</ref> | ||
مقایسه فمینیسم رادیکال و لیبرال در تحلیل بدن زنانه | ====مقایسه فمینیسم رادیکال و لیبرال در تحلیل بدن زنانه==== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| خط ۱۶۹: | خط ۱۵۳: | ||
===رویکرد مطالعات فرهنگی=== | ===رویکرد مطالعات فرهنگی=== | ||
جراحی زیبایی به مثابه «متن فرهنگی» تحلیل می‌شود که بازتابی از هنجارهای سلطه‌گر زیبایی، ایدئولوژی‌های مصرفی و روابط قدرت در جوامع سرمایه‌داری است. بدن | جراحی زیبایی به مثابه «متن فرهنگی» تحلیل می‌شود که بازتابی از هنجارهای سلطه‌گر زیبایی، ایدئولوژی‌های مصرفی و روابط [[بدن و مناسبات قدرت|قدرت]] در جوامع سرمایه‌داری است. بدن عرصهای برای بازآفرینی فرهنگی و اجتماعی و محملی برای [[هویت جنسیتی|هویت]] است.<ref>. ذکائی، جامعهشناسی جوانان ایران، ۱۳۸۶ش، ص۱69-۱70.</ref> | ||
==نقش رسانه== | ==نقش رسانه== | ||
رسانه‌ها از طریق مکانیسم‌های شیءانگاری بدن و گفتمان پزشکی شدۀ زیبایی به بازتولید استانداردهای غیرواقع‌بینانه می‌پردازند.<ref>. [https://psycnet.apa.org/record/1999-05665-009 Milkin and et al., “Women and Weight: Gendered messages on magazine covers”, 1999, p.647.]</ref> پژوهشهای تجربی تأیید می‌کنند که | رسانه‌ها از طریق مکانیسم‌های شیءانگاری بدن و گفتمان پزشکی شدۀ زیبایی به بازتولید استانداردهای غیرواقع‌بینانه می‌پردازند.<ref>. [https://psycnet.apa.org/record/1999-05665-009 Milkin and et al., “Women and Weight: Gendered messages on magazine covers”, 1999, p.647.]</ref> پژوهشهای تجربی تأیید می‌کنند که قرار گرفتن در معرض این تصاویر موجب افزایش نارضایتی بدنی می‌شود، اختلالات خوردن را تشدید می‌کند و سلامتی جسمانی را به نفع زیبایی‌های نمایشی به حاشیه می‌راند.<ref>. [https://www.researchgate.net/publication/225150252_Reading_Representations_of_Black_East_Asian_and_White_Women_in_Magazines_for_Adolescent_Girls Sengupta, “Reading representations of Blak, East Asian, and White women in magazines for adolescent girls”, 2006, p.799-800.]</ref> این فرایند از طریق تکه‌تکه‌سازی بدن در تبلیغات تقویت می‌شود که بر بهبود بخش‌های مجزا (مثل بینی یا سینه) به‌عنوان راه‌حلی جادویی تأکید دارد.<ref>. گرت، جامعهشناسی جنسیت، ۱۳۸۰ش، ص۵۰.</ref> | ||
این فرایند از طریق تکه‌تکه‌سازی بدن در تبلیغات تقویت می‌شود که بر بهبود بخش‌های مجزا (مثل بینی یا سینه) به‌عنوان راه‌حلی جادویی تأکید دارد.<ref>. گرت، جامعهشناسی جنسیت، ۱۳۸۰ش، ص۵۰.</ref> | |||
==چالش‌های جراحی زیبایی در ایران== | ==چالش‌های جراحی زیبایی در ایران== | ||
#فعالیت پزشک‌نماهای غیرمتخصص و تبلیغات گمراه‌کننده، بیماران را در معرض جراحیهای پرخطر و غیرضروری قرار میدهد. | |||
# | |||
#اینفلوئنسرها با نمایش نتایج غیرواقعی، تصور اشتباه سادگی و بی‌خطری جراحی‌ها را ترویج می‌کنند. | |||
# | |||
#انجمن‌های تخصصی، مسئول آموزش عمومی و شفاف‌سازی دانسته می‌شوند تا از تصمیم‌گیری‌های ناآگاهانه افراد جلوگیری شود. | |||
# | |||
#بسیاری از کارشناسان، نظارت جدی وزارت بهداشت بر استانداردهای جراحی و برخورد با متخلفان را برای تضمین ایمنی بیماران، ضروری می‌دانند.<ref>. [https://www.jamejamdaily.ir/Newspaper/item/253780 نیکومرام، «چالش‌های جراحی زیبایی در ایران»، وب‌سایت روزنامه جام‌جم.]</ref> | |||
# | |||
#تقاضا برای جراحی بینی یا پروتز پستان در افراد زیر ۱۸ سال افزایش یافته است.<ref>. [https://niniban.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D9%85%D9%88-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-193/245718-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 «چالش‌های جراحیهای زیبایی در ایران»، وب‌سایت مجله نی‌نی‌بان.]</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۲۱۲: | خط ۱۹۴: | ||
*خبازثابت، سررو و همکاران، «رابطه بین گرایش به جراحی زیبایی با نگرش به مد و تصویر بدنی منفی زنان متقاضی جراحی زیبایی با تکیه بر نوع جراحی: نقش میانجی‌گری تنظیم شناختی هیجان»، پژوهشهای روانشناسی اجتماعی، سال۱۲، شماره ۴۶، ۱۴۰۱ش. | *خبازثابت، سررو و همکاران، «رابطه بین گرایش به جراحی زیبایی با نگرش به مد و تصویر بدنی منفی زنان متقاضی جراحی زیبایی با تکیه بر نوع جراحی: نقش میانجی‌گری تنظیم شناختی هیجان»، پژوهشهای روانشناسی اجتماعی، سال۱۲، شماره ۴۶، ۱۴۰۱ش. | ||
* | * | ||
*داداشی، یدالله، جراحی زیبایی صورت، | *داداشی، یدالله، جراحی زیبایی صورت، تهران،امید انقلاب، ۱۳۷۸ش. | ||
* | * | ||
*دوفرانس، ژاک، جامعهشناسی ورزش، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران، توتیا، ۱۳۸۵ش. | *دوفرانس، ژاک، جامعهشناسی ورزش، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران، توتیا، ۱۳۸۵ش. | ||
| خط ۲۷۱: | خط ۲۵۳: | ||
* | * | ||
*Turner, Bryan S., The Body and Society: Explorations in Social Theory, London & New Delhi: Sage Publications, 1996. | *Turner, Bryan S., The Body and Society: Explorations in Social Theory, London & New Delhi: Sage Publications, 1996. | ||
[[رده: ویکی‌جنسیت]] | |||
[[رده: ساختار فرهنگی]] | |||
[[رده: عناصر فرهنگی]] | |||
[[رده: بدن]] | |||
[[رده: مدیریت بدن]] | |||
[[رده: سلامت جسمانی]] | |||
[[رده: رسانه]] | |||
[[رده: مسائل و آسیب‌های اجتماعی]] | |||
[[رده: علوم انسانی]] | |||
[[رده: فقه و حقوق]] | |||
