حمید گلزار (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
جنس در این رویکرد به‌معنای ذخیرۀ ژنتیکی است که هر فرد با آن متولد می‌شود. این دخیرۀ بیولوژیکی چنانچه حاوی دو کروموزم XX باشد، جنس فرد، مونث و چنانچه یکی از کروموزم‌ها یکی از بازوهایش را از دست بدهد XY و جنس فرد، مذکر است؛ بر این اساس نظر برخی آن است که طبیعت به‌سمت مادینگی پیش می‌رود و چنانچه نقصی در این مسیر رخ دهد، فرد مذکر به‌دنیا می‌آید.<ref>. حسيني و ديگران، كتاب زن، 1381ش، ص124.</ref> | جنس در این رویکرد به‌معنای ذخیرۀ ژنتیکی است که هر فرد با آن متولد می‌شود. این دخیرۀ بیولوژیکی چنانچه حاوی دو کروموزم XX باشد، جنس فرد، مونث و چنانچه یکی از کروموزم‌ها یکی از بازوهایش را از دست بدهد XY و جنس فرد، مذکر است؛ بر این اساس نظر برخی آن است که طبیعت به‌سمت مادینگی پیش می‌رود و چنانچه نقصی در این مسیر رخ دهد، فرد مذکر به‌دنیا می‌آید.<ref>. حسيني و ديگران، كتاب زن، 1381ش، ص124.</ref> | ||
این رویکرد در تقابل کامل با دیدگاه ارسطو است که معتقد بود طبیعت به‌سمت موجود مذکر پیش می‌رود و چنانچه در این مسیر خللی رخ دهد فرد، مونث به‌دنیا می‌آید.<ref>. نعمتی، «تاثیر گفتمان‌های ارسطو، خواجه نصیرالدین و ملاصدرا در نابرابری‌های جنسیتی»، 1399ش، ص247.</ref> از نظر وی چون جنس مذکر دارای کروموزم Y است، تعیین‌کنندۀ جنسیت جنین خواهد بود. اگر کروموزم Y به کروموزم X زن متصل شود، جنین، مذکر و در غیر این صورت، مونث خواهد بود.<ref>. سفیری و ايمانيان، جامعه‌شناسی جنسیت، 1388ش، ص29.</ref> | این رویکرد در تقابل کامل با دیدگاه ارسطو است که معتقد بود طبیعت به‌سمت موجود مذکر پیش می‌رود و چنانچه در این مسیر خللی رخ دهد فرد، مونث به‌دنیا می‌آید.<ref>. نعمتی، «تاثیر گفتمان‌های ارسطو، خواجه نصیرالدین و ملاصدرا در نابرابری‌های جنسیتی»، 1399ش، ص247.</ref> از نظر وی چون جنس مذکر دارای کروموزم Y است، تعیین‌کنندۀ [[جنسیت]] جنین خواهد بود. اگر کروموزم Y به کروموزم X زن متصل شود، جنین، مذکر و در غیر این صورت، مونث خواهد بود.<ref>. سفیری و ايمانيان، جامعه‌شناسی جنسیت، 1388ش، ص29.</ref> | ||
نتیجه جفت شدن کروموزم‌ها شکل‌گیری دو انسان با اندام تناسلی متفاوت آشکار و پنهان است که دو شکلی جنسی (Sexual dimorphism) نامیده می‌شود. اهمیت دو شکلی بودن به میزانی است که تصور ناتوانی از تشخیص افراد بر اساس اندام تناسلی بیرونی دشوار است.<ref>سفیری، 1388ش، ص 28 و هاوکزورث، 1997م،ص 649 به نقل از سفیری و ايمانيان، 1388ش، ص 29.</ref> | نتیجه جفت شدن کروموزم‌ها شکل‌گیری دو انسان با اندام تناسلی متفاوت آشکار و پنهان است که دو شکلی جنسی (Sexual dimorphism) نامیده می‌شود. اهمیت دو شکلی بودن به میزانی است که تصور ناتوانی از تشخیص افراد بر اساس اندام تناسلی بیرونی دشوار است.<ref>سفیری، 1388ش، ص 28 و هاوکزورث، 1997م،ص 649 به نقل از سفیری و ايمانيان، 1388ش، ص 29.</ref> | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
جنس در رویکرد طبیعی یا ذاتی، به‌معنای ویژگی‌های اساسی است که یک انسان را می‌سازد. این ویژگی‌ها ذاتی، غیرقابل تغییر، بی‌زمان، همیشگی<ref>. سفيري و ايمانيان، جامعه‌شناسي جنسيت، 1388ش، ص18.</ref> و بستر اصلی شکل‌دهنده به خصوصیات مرتبط با فرد مذکر و مونث (Male & female) است. | جنس در رویکرد طبیعی یا ذاتی، به‌معنای ویژگی‌های اساسی است که یک انسان را می‌سازد. این ویژگی‌ها ذاتی، غیرقابل تغییر، بی‌زمان، همیشگی<ref>. سفيري و ايمانيان، جامعه‌شناسي جنسيت، 1388ش، ص18.</ref> و بستر اصلی شکل‌دهنده به خصوصیات مرتبط با فرد مذکر و مونث (Male & female) است. | ||
در این رویکرد | در این رویکرد [[هویت جنسیتی|هویت‌ها]]، نقش‌ها، تکالیف و حقوق بر جنس مذکر و مونث بار شده، ارتباط مستقیم با این ظرفیت داشته و تحت تاثیر تغییر شرایط محیطی، تاریخی و فرهنگی نخواهند بود.<ref>. فیشر، جنس اول، 1380ش، ص3.</ref> زنان همواره بچه به‌دنیا می‌آورند و مردان نیز مسئولیت مدیریت را بر عهده دارند.<ref>. World Health Organization, "Gender, equity and human rights: Glossary of terms and tools", merriam-webster, Retrieved July 16, 2021.</ref> | ||
از آنجا که در تاریخ بشر، جنس و خصوصیات وابسته به آن تغییری نداشته است، مثلا هرگز جنس نر فرزندی به‌دنیا نیاورده است و در تمامی فرهنگ‌ها و محیط‌های مختلف شرایط مشابهی از زندگی اجتماعی وجود داشته است، بنابراین جنس، امری ثابت است.<ref>. گرت، جامعه‌شناسی جنسیت، 1380ش، ص15-17.</ref> | از آنجا که در تاریخ بشر، جنس و خصوصیات وابسته به آن تغییری نداشته است، مثلا هرگز جنس نر فرزندی به‌دنیا نیاورده است و در تمامی فرهنگ‌ها و محیط‌های مختلف شرایط مشابهی از زندگی اجتماعی وجود داشته است، بنابراین جنس، امری ثابت است.<ref>. گرت، جامعه‌شناسی جنسیت، 1380ش، ص15-17.</ref> | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
رویکرد ادیان به جنس، نزدیک به رویکرد طبیعی به این مفهوم است. صاحب‌نظران دینی جنس و خصوصیات و تکالیف مرتبط با آن را ذاتی می‌دانند. از نظر این گروه، خالق هستی بنا بر مصلحت و حکمتی جنس طبیعی و ثابتی را در ابناء بشر پیش‌بینی کرده است.<ref>. طباطبائی، تفسیر المیزان، 1399ش، ج2، ص413؛ مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1371ش، ص113-124.</ref> از آنجا که در تاریخ گزارشی از تغییر در اساس خلقت دو جنس و تکالیف مربوط به آنان نیامده است، بنابراین جنس افراد، بنیانی اصیل و سخت‌تغییر است<ref>. کارل، انسان موجود ناشناخته، 1402ش، ص90.</ref> که افراد بر اساس آن به‌سمت هویت و نقشهای طبیعی هدایت می‌شوند.<ref>. مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1371ش، ص150؛ علاسوند، زن در قران، 1390ش، ج1، ص84.</ref> | رویکرد ادیان به جنس، نزدیک به رویکرد طبیعی به این مفهوم است. صاحب‌نظران دینی جنس و خصوصیات و تکالیف مرتبط با آن را ذاتی می‌دانند. از نظر این گروه، خالق هستی بنا بر مصلحت و حکمتی جنس طبیعی و ثابتی را در ابناء بشر پیش‌بینی کرده است.<ref>. طباطبائی، تفسیر المیزان، 1399ش، ج2، ص413؛ مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1371ش، ص113-124.</ref> از آنجا که در تاریخ گزارشی از تغییر در اساس خلقت دو جنس و تکالیف مربوط به آنان نیامده است، بنابراین جنس افراد، بنیانی اصیل و سخت‌تغییر است<ref>. کارل، انسان موجود ناشناخته، 1402ش، ص90.</ref> که افراد بر اساس آن به‌سمت هویت و نقشهای طبیعی هدایت می‌شوند.<ref>. مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1371ش، ص150؛ علاسوند، زن در قران، 1390ش، ج1، ص84.</ref> | ||
در این رویکرد برای اشاره به اصالت جنس از واژگانی چون طبیعت، ذات، خلقت، تکوین و فطرت استفاده می‌شود<ref>. زيبايي‌نژاد، هویت و نقشهای جنسیتی، 1388ش، ص56-57.</ref> که امروزه از حوزه‌های چالش برانگیز به‌شمار می‌آید؛ به‌عنوان مثال در اشاره به صفات طبیعی | در این رویکرد برای اشاره به اصالت جنس از واژگانی چون طبیعت، ذات، خلقت، تکوین و فطرت استفاده می‌شود<ref>. زيبايي‌نژاد، هویت و نقشهای جنسیتی، 1388ش، ص56-57.</ref> که امروزه از حوزه‌های چالش برانگیز به‌شمار می‌آید؛ به‌عنوان مثال در اشاره به صفات طبیعی [[تفاوت‌های جسمی زن و مرد|مرد و زن]]، امروزه به میزان بهره‌مندی مرد یا زن از هر ویژگی توجه می‌شود،<ref>. زيبايي‌نژاد، هویت و نقشهای جنسیتی، 1388ش، ص68؛ محمدی، «تحليل تفاوت‌هاي جنسيتي زن و مرد در علوم تجربي و آموزههاي ديني»، 1392ش، ص74.</ref> مانند بهره‌مندی از عقل،<ref>[https://ensani.ir/fa/article/110406/%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA .پارسانیا، «رویکرد انتقادی فلسفه اسلامی به عقل و جنسیت»، 1384ش، ص20.]</ref> اقتدار، احساسات، [[مادري|مادری]]، [[حیا]]، [[عفت]] و [[غیرت]].<ref>. زیبایی‌نژاد، هویت و نقشهای جنسیتی، 1388ش، ص72-95.</ref> از این منظر، تنها ویژگی اختصاصی انسان مذکر و مونث، تفاوت در اندام تناسلی و توانایی انحصاری زن در باروری، فرزندزایی و شیردهی به فرزند است.<ref>. مطهری، بیست گفتار، 1395ش، ص50ـ60.</ref> | ||
==رویکردهای گفتمانی به جنس== | ==رویکردهای گفتمانی به جنس== | ||
